Manuel Lourenzo (Ferreira do Valadouro, Lugo, 1943), coñecido para moitos a través da televisión polo seu papel como 'Melgacho' en 'Mareas Vivas', é distinguido agora por unha dilatada e intensa traxectoria na literatura e no teatro en galego. Trátase da Letra E, que hoxe recibe das mans da Asociación de Escritores en Lingua Galega nun acto de homenaxe na súa terra natal.
Pregunta.- Con este premio séntese como se lle desen o Día das Letras, pero de vivo, ¿non?
Resposta.- [Risos] Eu non sei se estará inventado para que os vivos nos consolemos un pouco, e non nos queixemos dos mortos. Para min é unha alegría, un orgullo e unha satisfacción moi grande, e un pouco de peso tamén porque non é habitual recibir un recoñecemento así dos compañeiros. Máxime cando os meus traballos me deixan tan pouco tempo para colabroar coa asociación.
P.- ¿Que relación segue a manter co Valadouro?
R.- Intensa e cada vez de máis tempo. Teño unha casa alí e vou moito, non para pecharme, senón para traballar. O domingo irei alí e penso quedar dous meses, naturalmente non ancorado alí como unha barca varada, senón que terei o meu horario de traballo e o meu tempo para mil cousas, ben por traballo ou por pracer.
P.- ¿Non hai vacacións como tal?
R.- A iso chámolle eu vacacións. A estar coa miña neta, cos meus fillos, cos amigos, a intervir en campañas arqueolóxicas, a recoller literatura popular, a ler un pregón de festas nalgún sitio na Mariña, a coller a bicicleta e desaparecer. Móvome bastante por alí.
P.- ¿Que proxectos ten de cara ao futuro?
R.- Literarios, moitos. Un entregareino este ano, de pezas breves que teñen o pano de fondo da guerra pero en cómico, e outro o próximo ano. Na carteira levo varias cousas máis: temas teóricos de teatro, que sempre estou adiando e que este verán vou intentar comezar. E outro tipo de estudos e publicacións. Teño moitos proxectos, tantos que sei que a vida non me dará para eles, pero procuro non volverme histérico coas presas.
P.- Vén de impartir un curso na Mostra de Teatro Cómico de Cangas. Non cesa de dinamizar o teatro galego...
R.- O que podo facer fágoo. En realidade é unha escusa para dinamizarme eu mesmo.
P.- ¿Pensa na retirada?
R.- (Risos) O país non está para retiradas, nin sequera estratéxicas. Nin o meu corpo tampouco está aínda para retirarse.
Novo teatro galego
P.- O seu estudo teatral CasaHamlet sérvelle para estar en contacto con novos creadores, ¿como ve as novas fornadas?
R.- Nestes últimos tempos, bastante boas. Na última revista de CasaHamlet aparecen catro ou cinco novos creadores con obras breves singulares e que permiten ter esperanza de que o futuro será un pouco menos áspero có presente.
P.- ¿Que salientaría da dramaturxia galega actual?
R.- Depende da franxa de idade. Os maiores, que somos poucos; unha franxa media, que tamén son moi botados para adiante e moi traballadores; e despois os novísimos, que van supor unha carga de profundidade grande porque están a vivir unha sociedade un pouco distinta, con percepción das cousas diferentes e con respostas diferentes.
P.- Este ano celébrase o 125 aniversario do teatro galego, ¿que balance fai?
R.- O camiño andado é interesante, é importante ter memoria do que vén de atrás para afianzarse e non perder o principal. Eu creo que foi un dos elementos dinamizadores da respiración do país, pero que ten que selo máis aínda.
P.- ¿Cales cre que deben ser os obxectivos?
R.- Todos e ningún. Sen límites. Implicar a toda a sociedade sería o reto principal e non sería suficiente.
Apoio e dependencia institucional
P.- ¿Que apreciación fai do borrador do Plan Galego de Artes Escénicas?
R.- A miña opinión é que está moi ben articulado, pero hai que debatelo, que é o que se vai facer. Cando pase a ser lei, vén o momento difícil, porque proxectar unha mellora nas condicións de produción teatral, mesmo da creación, é relativamente fácil e precisa de vontade. Aí teño as máis serias dúbidas, debido a que o campo está bastante viciado. Habería que reformar moitas cousas e meterse no cambio radical noutras para que a execución do mellor plano posible se realice sen trabas de tipo político, persoal, económico, sociolóxico... A práctica está aí como un compás que nos di que hai que navegar doutra maneira.
P.- ¿Refírese á dependencia que hai das subvencións?
R.- E tamén a execución da Administración do diñeiro público. Non teño por costume falar de diñeiro cando falo de teatro porque parece que é o único tema que sobresae sempre. O teatro sempre estivo máis ou menos pegado á política, foi a miseria que lle tocou vivir. E posiblemente iso non o podemos mudar. O que si podemos mudar é a práctica da política que facemos as persoas de a pé e os que nos dedicamos ao teatro. Creo que hai pouca intervención da sociedade na vida pública, e iso é o que hai que cambiar primeiro.
P.- ¿Que papel cre que está a desempeñar o Centro Dramático Galego (CDG) na actualidade?
R.- Non coñezo moi ben a situación, pero creo que ten que facer unha análise sobre si mesmo e que tería que fortalecerse cun proxecto que non sexa de centro dramático. O CDG precisaría ser máis independente das decisións políticas e ter o seu organigrama reelaborado para permitir que sexa máis un teatro nacional ca un centro dramático, exposto a todas as eventualidades.
Teatro nas veas
P.- Outro dos temas arredor do teatro que máis interese suscitou nos últimos tempos foi o peche da Sala Yago en Santiago...
R.- Lamentei moito o peche da sala, porque era unha mostra de que se pode facer un teatro cuns mínimos de dignidade e un tanto independente da xestión cultural conducida directa ou indirectamente con fins políticos. Na Sala Yago podía estar catro días alí cun espectáculo e depender do público. Foi un ensaio de normalidade que se frustrou e espero que os xestores fagan o posible e o imposible por continuar cunha iniciativa fundamental para restaurar nalgún punto da cidade de Compostela ese ámbito de intervención teatral tan importante.
P.- ¿Cal foi a primeira obra que lembra ver e que lle meteu o "gusanillo"?
R.- Algunha na que eu intervin sendo moi pequeniño, alá en Ferreiro do Valadouro. Só recordo títulos dalguhas nas que intervin daquela, como a zarzuela de Chapí 'El rey que rabió', na que traballei de moi pequeniño, e unha cousa horrenda que se chamaba 'El limpiachimeneas'. E despois as primeiras compañías vinas alí e a partir dos 10 anos en Lugo e despois na Coruña. Fun un rapaz e incluso un adolescente vicioso do teatro, o diñeiro sobrante gastábao neso e esperaba a que chegasen as compañías, xa que había moi pouco. Pero unha das obras que me marcaron máis profundamente, non pola escenificación nin nada así, senón porque estaba o Teatro Colón da Coruña cheo, e porque era a primeira vez que vía unha obra en galego, foi o 'Don Hamlet' de Cunqueiro. A obra case podo dicir que a sei de memoria.
P.- ¿Atopou algún problema para introducirse no mundo do teatro?
R.- Non te metes, es metido. Hai outros ventos que te empurran e eu non son en absoluto responsable do lugar onde estou, senón que ao mellor me deixei empurrar por algo que era o teatro e todo o seu entorno.
