A artista de performance Mariña Abramovic foi galardoada co Premio Princesa de Asturias das Artes 2021, segundo fixo público este mércores o xurado encargado da súa concesión. Esta candidatura foi proposta por María Sheila Cremaschi, directora do Hai Festival Segovia (Hai Festival of Literature and Arts, Premio Princesa de Asturias de Comunicación e Humanidades 2020).
Nesta edición concorrían ao galardón das Artes un total de 59 candidaturas de 24 nacionalidades. Este foi o primeiro dos oito Premios Princesa de Asturias que se conceden este ano, en que cumpren a súa cuadraxésima primeira edición.
Mariña Abramovic naceu en Belgrado o 30 de novembro de 1946. Estudou na Academia de Belas Artes de Belgrado (1965-1970) e completou os seus estudos de posgrao na Academia de Belas Artes de Zagreb (Croacia, 1972). Entre 1973 e 1975 ensinou na Academia de Belas Artes de Novi Sad. En 1976 abandonou Iugoslavia e instalouse en Ámsterdam.
Nesta cidade coñeceu ao artista xermano-occidental de performance Uwe Laysiepen, Ulay, co que empezou a colaborar explorando os conceptos de ego e identidade artística, as tradicións dos seus respectivos patrimonios culturais e o desexo do individuo polos ritos. Vestíanse e comportábanse como xemelgos e crearon unha relación de completa confianza.
En 1988 decidiron facer unha viaxe espiritual, The Great Wall Walk, co que concluiría a súa relación: ambos camiñarían pola Gran Muralla chinesa, comezando cada un polo extremo oposto e atopándose no centro para darse un último abrazo. Segundo a crítica, o traballo de Abramovic explora "os límites do corpo e a mente" a través de performances arriscadas e complexas nunha constante procura de liberdade individual.
Empezou a súa carreira como artista de performance nos anos setenta. Logo das súas primeiras actuacións en solitario, Ritmo 10 (1973), Ritmo 5 (1974), Ritmo 2 (1974) e Ritmo 0 (1974), e tras coñecer a Ulay, ideou con el unha serie de traballos nos que os seus corpos creaban espazos adicionais para a interacción coa audiencia: Relation in Space, Relation in Movement e Death Self. En 1997 presentou a peza Balkan Baroque na Bienal de Venecia, pola que recibiu o León de Ouro á mellor artista.
En 2005 presentou no Solomon R. Guggenheim Museum (Nova York) Seven Easy Pieces: en sete noites consecutivas recreou os traballos de artistas pioneiros da performance nos anos sesenta e setenta, ademais de dúas obras propias, Lips of Thomas e Entering the Other Side (1975 e 2005, respectivamente).
No ano 2010 inaugurouse no MoMa de Nova York unha gran retrospectiva da súa obra que incluíu rexistros en vídeo desde a década dos setenta, fotografías e documentos, unha instalación cronolóxica coa recreación por actores de accións realizadas previamente pola artista e a presentación máis extensa realizada por Abramovic: 716 horas e media sentada inmóbil fronte a unha mesa no atrio do museo, onde os espectadores eran invitados por quenda a sentar fronte a ela, a compartir a presenza da artista.
En 2013 estreouse o documental sobre esta retrospectiva A artista está presente, dirixido por Matthew Akers, que foi nomeado a mellor documental no Independent Spirit Awards 2013 e recibiu o Premio do Público ao mellor documental no Festival de Cine de Berlín 2012.
Desa experiencia xurdiu a idea para crear o Mariña Abramovic Institute (MAI), un centro de arte situado en strong <>Hudson (Nova York, EE UU) no que se realizan todo tipo de actos culturais, talleres e exposicións relacionados coa performance e a arte contemporánea. En 2011 estreou Life and Death of Mariña Abramovic, con montaxe de Robert Wilson, un cruzamento entre o teatro, a ópera e a arte visual.
En 2016 publicou a súa autobiografía Walking Through Walls (Derrubando muros) e en 2018 debutou como directora de escena operística na obra Pelléas et Mélisande na Ópera de Flandes. En 2020 estreou Seven Deaths of Maria Calas, unha montaxe operístico ao redor da figura da diva; ese mesmo ano, a Royal Academy of Arts programou unha retrospectiva sobre a obra da artista serbia que tivo que ser posposta a 2023 debido á pandemia do covid-19.
Condecorada coa Cruz de Comendador de Austria e doutora honoris causa pola Universidade de Plymouth (2009), Abramovic recibiu, entre outros premios, o León de Ouro ao mellor artista na Bienal de Venecia (1997), o Niedersächsischer Kunstpreis (2003), o New York Dance and Performance Award (2003) e o Cultural Leadership Award da American Federation of Arts (2011).
O xurado deste premio, que se reuniu de xeito telemática debido á pandemia da covid-19, estivo presidido por Miguel Zugaza Miranda e integrado por José María Cano de Andrés, María de Curral López-Dóriga, Dionisio González Romero, Blanca Gutiérrez Ortiz, Sergio Gutiérrez Sánchez, Lucas Macías Navarro, Ricardo Martí Fluxá, Fernando Masaveu Ferreiro, Hans Meinke Paege, Helena Pimenta Hernández, José María Pou Serra, Sandra Rotondo Urcola, Benedetta Tagliabue, Patricia Urquiola Hidalgo, Tadanori Yamaguchi, Aarón Zapico Braña e Catalina Luca de Tena e García-Conde, marquesa do Val de Tena (secretaria).
