A autovía A-54, unha historia interminable

Non é só a conservación de plantas endémicas como santolina melidensis ou dos xacementos arqueolóxicos achados no trazado, nin tampouco os problemas contractuais coas empresas, as principais razóns do atraso na finalización da autovía A-54 entre Santiago e Lugo. Estes tres argumentos aducidos polo Ministerio de Transportes e Mobilidade deben considerarse dificultades engadidas para a execución dunha obra convertida no conto de nunca acabar. Como en moitos outros casos, esta actuación se eterniza polo incumprimento do cronograma de investimento.

O anuncio dunha nova demora na finalización dos traballos fixo rexurdir a polémica. O secretario de Estado de Infraestruturas, o lucense Sergio Vázquez Torrón, explicou hai uns días que a A-54 non se terminará polo menos ata 2024. A reacción do PP non se fixo esperar, con strong <>iniciativas no Senado e no Parlamento galego para esixir ao Goberno que concrete as súas previsións e respecte o prazo previsto de 2022. A conselleira de Infraestruturas, Ethel Vázquez, sostén que de manterse o ritmo investidor de dous millóns de euros por mes, admitido polo Goberno, a autovía non se acabará ata 2026. O tramo Pas-Melide, completado nun 50%, costa 70.871.022 euros, e o de Melide-Arzúa, contratado en 88.591.852 euros, só está avanzado nun 20%. Quedan máis de 106 millóns de euros sen executar e se non se acelera o gasto haberá que esperar case catro anos e medio para pechar.

"¿Sucedería o mesmo noutra parte do país?", pregúntase o empresario Jesús Manuel Graña, propietario de Jim Sports

Neste contexto xorde unha pregunta obrigada: "¿Sucedería o mesmo noutra parte do país?". Así o expón o empresario Jesús Manuel Graña, propietario de strong <>Jim Sports, unha firma de proxección internacional fincada no parque empresarial de Pas. A súa análise pode ampliarse a outras actuacións viarias e ferroviarias galegas. De pouco serviu que nas dúas últimas décadas estivesen á fronte de Fomento dous ministros vinculados a Galicia, como o socialista palense José Blanco, ou a popular Ana Pastor, deputada por Pontevedra.

NON ERA PAPÁ NOEL. A finais de 1999 inaugurouse o traxecto Santiago-Lavacolla, o primeiro da A-54, aínda que a aprobación desta infraestrutura, incluída no Plan Galicia, non recibiu a lombeirada oficial ata o 22 de xuño de 2004, co apoio dunha unha ampla maioría nas Cortes Xerais. A súa finalización estaba prevista para 2010, pero esta obra ideada coa intención de reforzar a conexión do interior de Lugo co Eixo Atlántico, limitada á comunicación co norte da Coruña pola A-6 e a autovía Ferrol-Vilalba, segue sendo un soño longamente acariñado.

A apertura en 2019 do percorrido entre Arzúa e Lavacolla, que acurtou a viaxe entre Lugo e Santiago en 15 minutos, deixaba dous traxectos pendentes. Cando Iñigo da Serna, ministro de Fomento do PP, puxo a primeira pedra do percorrido entre Melide e Arzúa, adxudicado en febreiro de strong <>2018, dábase por feito que a autovía sería unha realidade en catro anos. Era como ilusionante chegada de Papá Noel a Galicia, pero os traballos nunca colleron velocidade de cruceiro. Nada aconteceu segundo o esperado. O Goberno calcula agora que este tramo acabará en 2024 e o de strong<> Pas-Melide, iniciado en xullo de 2017, en strong <>2023.

MOTIVOS DO ATRASO. Vázquez Torrón desmentiu que o adiamento se deba a unha cuestión orzamentaria. No caso do proxecto Melide-Arzúa, de algo máis de 16 quilómetros, atribúe a situación a strong <>problemas contractuais coas empresas adxudicatarias, o que provocou que as obras leven xa meses paradas. Axústelos orzamentarios e a elección da firma que rematará o proxecto son os obstáculos que debe liquidar o Executivo central.

Outro hándicap neste percorrido é o achado dun gran número de vestixios arqueolóxicos de distintas épocas, un total de catorce, que se deben protexer. Inicialmente fixéronse cautelas arqueolóxicas na Roda, Barros, Vilantime e Castro, pero tamén se localizaron mámoas, fosas e xacementos romanos. Esta concentración contrasta coa do tramo Palas de Rei-Melide, onde só se protexeron dous lugares con restos arqueolóxicos.

Os 12 quilómetros entre Palas de Rei e Melide son de maior dificultade técnica e contarán coa ponte máis longa da provincia, dun quilómetro de lonxitude, sobre o val do Pambre. Durante a redacción do proxecto eliminouse unha ponte en Sambreixo polo seu impacto paisaxístico e a súa proximidade a bens como o castelo e o balneario de Pambre, o Camiño Francés ou os torrentes do Mácara.

O gran cambio de trazado fíxose para minimizar o impacto ambiental na Serra do Careón, o que levou á supresión dun viaduto e a variar o deseño das dúas pontes en paralelo sobre o río Seco e deixalo nunha única estrutura, máis reducida. Deste xeito quérese protexer flora endémica en perigo de extinción, como a santolina melidensis, a magarza de Barazón e a herba de namorar de Merino. Botánicos da USC fixeron un estudo para arbitrar medidas