O gardián do tesouro

O socialista Enrique Ponte Abuín, natural do Corgo, encargouse de trasladar a México fondos do Goberno republicano a bordo do Vita
Enrique Puente Abuín. EP
photo_camera Enrique Ponte Abuín. EP

Os republicanos españois enviaron a México en 1939 un barco cargado de xoias, ouro e obras de arte para axudar aos exiliados. Ao temón do Vita ía o capitán José de Ordorica, relacionado co PNV, pero o seu verdadeiro responsable era un nativo do Corgo, o socialista Enrique Ponte Abuín. O ministro de Facenda, Méndez Arce, designoulle comisario deste iate, onde se evacuaron bens do tesouro público valorados en sete millóns de dólares da época. 

Enrique Ponte Abuín naceu en Laxosa, no seo dunha familia de labriegos en 1908. Era fillo de José Ponte e Dolores Abuín, segundo obra na súa partida de nacemento, recompilada por Carlos Gómez Reixa, quen explica que non quedan parentes no municipio. A súa vivenda natal é coñecida como a Casa do Roxo, "aínda que non sábese se xa tinga este nome ou se llo puxeron pola filiación política de Enrique", indica Reixa. 

Con 16 anos, Ponte Abuín emigrou a Madrid, onde traballou como panadeiro e afiliouse ao sindicato de Artes Brancas, de UXT. Terminou a Guerra Civil co grao de coronel e o Estado Maior Central designoulle responsable da rexión fronteiriza da Junquera durante a evacuación de Cataluña. 

O Vita partiu do porto francés de Lle Havre en febreiro de 1939 e chegou a Tampico o 23 de marzo. Ante a ausencia do doutor Puche Álvarez, como representante do Goberno da República e home de confianza de Negrín, Ponte Abuín entregoulle o tesouro ao seu correlixionario socialista Indalecio Prieto, enfrontado ao mandatario republicano. Prieto responsabilizouse do cargamento con autorización do presidente mexicano, Lázaro Cárdenas. 

Algúns historiadores sosteñen que Ponte estaba compinchado co peneuvista Moreno Gamboa, dono do Vita, e con Prieto, ao que enviou unha telegrama este último durante unha escala en Estados Unidos, para avisar da chegada do buque. 

O tesouro serviu de base para a constitución da Xunta de Auxilio aos Republicanos Españois (Jare), liderada por Prieto. Non era un botín menor. Incluía obxectos da Caixa de Reparacións do Ministerio de Facenda, do Banco de España e do Monte de Piedade de Madrid. Había tamén pezas das catedrais de Tortosa e Toledo, entre eles unha man con 50.000 perlas, e un dos supostos cravos de Cristo, da capela do Palacio Real. 

LENDA. Os republicanos fundiron o ouro e a prata e vendéronllo ao Banco de México. As pedras preciosas foron a parar a mans de xoieiros mexicanos e estadounidenses. O obxectivo era repartir os fondos entre os exiliados en Francia e México. A falta dunha listaxe concreta, para evitar unha reclamación do Goberno franquista, xerou unha lenda en torno ao paradoiro de parte do tesouro. O misterio acrecentouse ao descubrirse en 2010, na lagoa do cráter do Nevado de Toluca, pedazos de reloxo e caixiñas de latón coa lenda do Monte de Piedade de Madrid. Unha das hipóteses é neste lugar arroxáronse pezas que non eran metais preciosos. 

Enrique Ponte foi membro da executiva do PSOE residente en México. Asignáronlle a propiedade de inmobles da Jare, entregados ao goberno Giral no exilio. Desde 1946 non tivo responsabilidades políticas. Traballou no campo da radiodifusión e faleceu en 1957.

Comentarios