Un dos principais atractivos turísticos dos que dispón Burela está atracado no seu porto e chámase Raíña do Carmen. Este barco museo estivo 30 anos faenando na pesca do bonito, ademais de peixe espada, pescada e bocarte. Cando ía ser despezado, o Concello de Burela recuperouno e converteuno nun museo flotante no que se poden facer visitas guiadas todos os días.
Lino Pernas é o encargado de realizar todo o mantemento do barco ademais de guiar as visitas, que comezan atravesando a pasarela que conduce á cuberta. Unha vez aí, Lino repasa brevemente a historia do barco a través das fotos que están pegadas por todos os recunchos desta parte do bonitero.
A visita continúa a través das escaleiras que baixan ao pano de proa, que antigamente foron dormitorios e tras unha reforma converteuse na despensa ou neveira. Neste habitáculo, rodeado de taboleiros de madeira, anzois e redes de pesca, é onde transcorre a maior parte da explicación de Lino. A paixón polo seu traballo fai que os visitantes se transporten no tempo ao pasado, a cando os homes que formaban a tripulación do bonitero convivían durante 20 ou 25 días no buque.
Ao redor dos mamparos (así se denominan as paredes dun pesqueiro) atópanse representadas todas as artes de pesca que existen, talles como o arrastre, os palangres, o enmalle, o marisqueo e as nasas e o curricán. Esta última técnica de pesca, tamén denominada cacea, "é o método máis antigo que se emprega para a pesca do bonito", segundo conta Lino.
"A adega ou neveira da Raíña do Carmen podía chegar a albergar 30.000 quilos de peixe", continuaba explicando o guía. Para a conservación das capturas empregábanse xeo e taboleiros de madeira que ían formando paredes e compartimentos para evitar que o peixe se esmagase.
Na adega deste bonitero poden atoparse desde o feto dunha tintureira (unha especie de quenlla) con dúas cabezas, pasando
Na adega da Raíña do Carmen pode atoparse unha tintureira con dúas cabezas e a dentadura dunha quenlla marraxo
A pesca do bonito con curricán ou cacea é tradición dos pesqueiros españois que se dedicaban e dedican á pesca do bonito e é por iso polo que ocupa gran parte da explicación de Lino. Durante a súa exposición tamén conta a historia da Guerra do Bonito, que se remonta aos anos noventa, cando en 1994 apresouse un barco francés porque as súas redes incumprían as normas vixentes. Tras un bloqueo dos portos máis importantes do Cantábrico, ese mesmo ano manifestáronse no porto de Burela 450 barcos para que a Comunidade Europea actuase.
Esta e outras moitas historias son as protagonistas da visita, que continúa penetrándose no bonitero Raíña do Carmen a través da adega e subindo por unhas empinadas escaleiras que levan á sala de máquinas. Lino explica que "aquí é onde se atopa o motor do barco, que ten 450 cabalos e navega a 18 quilómetros por hora".
Baixo os pés dos visitantes que se atopan nas profundidades do bonitero está a sentina, un dobre fondo cuxa función é drenar a auga que chupa a madeira do barco. Os camarotes situábanse na sala contigua para así aproveitar a calor que proporcionaba o motor do pesqueiro, Alí durmían, no seu momento, dez mariñeiros sobre colchóns fabricados con follas de millo e os seus armarios eran uns pequenos compartimentos onde apenas cabían unhas poucas pertenzas persoais.
A pesar da antigüidade do buque, o seu equipo atópase en perfectas condicións
A visita guiada por Lino continúa a súa andaina subindo outras escaleiras a través das que se accede aos camarotes do patrón de pesca e de costa e fronte a eles pode verse unha figura da Virxe do Carmen, patroa dos mariñeiros. O percorrido continúa a través da ponte de mando, onde están todos os equipos eléctricos e electrónicos orixinais e que se atopan en perfecto estado de funcionamento a pesar de estar anticuados se os comparamos cun pesqueiro máis moderno.
Lino continúa guiando ao grupo atravesando un corredor que pasa por un pequeno comedor onde se poden ver unhas bancadas de madeira que rodean unha mesa. A sensación que ofrece aos visitantes era que os mariñeiros debían comer bastante apertados. O estreito corredor continúa avanzando ata unha diminuta cociña, de apenas un metro cadrado, que ten expostas as potas e os utensilios orixinais que eran usados polo cociñeiro para preparar o refrixerio aos mariñeiros do bonitero.
A continuación da cociña e atravesando unha porta que conduce a unha cuberta exterior, atópase o cuarto de baño, que conta con lavabo, ducha e váter turco. Lino conta que "este aseo é unha mostra de que a Raíña do Carmen era unha embarcación de alto nivel, xa que noutros barcos os mariñeiros non tiñan onde ir ao baño".
A visita á Raíña do Carmen acaba na popa (a parte traseira) do bonitero, onde se atopa unha zona de descanso para a tripulación. Estas visitas pretenden conservar as artes de pesca tradicionais e dalas a coñecer. Así se pode notar na ilusión que pon Lino Pernas durante todas as visitas que guía. "Eu fago isto seis horas ao día, todos vos días, e tamén levo ou mantemento do barco", indica. Aínda así, o amor polo seu traballo nótase en todas e cada unha das súas palabras.
RECOÑECEMENTO
Grazas á restauración que levou a cabo o Concello de Burela no ano 2000, o Barco Museo Reina do Carmen foi reconvertido en Museo Etnográfico da Cultura Mariñeira. Entre os seus galardóns conta coa distinción de Centro Azul de Educación Ambiental. Ademais, este bonitero forma parte, desde o ano 2010, da Asociación Estatal de Museos do Mar.
O Concello apostou así pola recuperación do patrimonio marítimo e tamén pola dinamización de actividades que viran en torno ao mar, a súa cultura e a súa xente.
