"O meu ex íame buscar todos os días ao instituto e eu pensaba que era amor"

Esther Buela, agora residente no Salnés, sufriu violencia do seu pai e da súa parella e, xa recuperada, axuda a estudantes a detectala
Esther Buela, que ahora estudia Derecho, narrando su experiencia en un instituto. EP
photo_camera Esther Buela, que ahora estudia Derecho, narrando su experiencia en un instituto. EP

A historia de Esther Buela, agora residente no Salnés, é tan brutal e a súa capacidade para comunicar tan boa que este luns, dous días despois de dar unha charla sobre violencia de xénero nun instituto de Vilalba, tiña no seu móbil unha trintena de mensaxes de mozas e mozos. Moitos pídenlle opinión sobre circunstancias nas que ata o venres non vían nada raro e das que agora dubidan.

Cando tiña 17 anos, Esther empezou a saír cun home de case 40. "Iso era pederastia. Non se lle pode chamar doutra maneira", di. Esther viña dunha historia de malos tratos e abusos sexuais á súa nai, ao seu irmán e a ela mesma, ata que tivo cinco anos, por parte do seu pai, e dunha familia "non moi corrente", cunha nai con trastorno paranoide, un irmán con discapacidade intelectual e unha avoa "brusca" que a acusaba de estar tola cando aos 16 anos caeu nunha depresión. Nese contexto, a súa parella, inicialmente moi cariñosa e protectora, foi un refuxio.

"Non lle custou moito alonxarme da familia e dás amizades", recorda, aínda que a situación volveuse realmente conflitiva cando, cumpridos os 18, fóronse a vivir xuntos. "Eu daquela non o vía, pero eran sinais de alarma moi claras. Sempre estaba co dás redes sociais, que con quen falaba, ata ou punto de que durante ano e pico pecheinas. Empezou a virme buscar ó instituto, e despois a levarme, pero eu pensaba que iso era amor. Se saíamos de festa e me poñía un vestido enfadábase moito. Puxo o meu teléfono ao seu nome, para aforrar, e despois ameazábame con deixarme incomunicada. Celábase moitísimo dos meus amigos. Chamábame puta porque non renunciei a estudar o que quería. Deixábame soa en Nadal...", enumera.

Nas charlas, Esther sempre destaca que a primeira vez que o seu ex púxolle unha man encima foi para intentar tirala polo balcón. Salvouse porque unha veciña saíu ao seu e viunos, aínda que despois esa muller negouse a declarar como testemuña. Foi nese momento cando Esther denunciou. Saíu adiante grazas ao apoio que atopou nas súas vellas amizades, en profesionais e nun grupo de apoio que lle axudou a quitarse o sentimento de culpa. Aínda que o seu calvario non acabou aí e tamén se atopou pedras, como un avogado de oficio que intentou convencela de retirar a denuncia ao seu pai. Porque este volveu á súa vida e volveuna agredir salvaxemente. Todo no medio ano. Custoulle anos e saúde -alerxia nerviosa, trastornos dixestivos, desviación de columna...- recuperarse.

Agora a súa maior satisfacción é sensibilizar a mulleres e a homes. "Intento que non se sintan atacados e dígolles que tamén eles poden vivir situacións de control en relacións familiares ou de amizade". A súa historia está recollida no libro Calladita no eres más bonita, de Nuria Prieto.

"Hai familias que non ven ben que ensinemos a colocar un preservativo"
Alba Costoya, técnica de mocidade de Cruz Vermella, non ten oco na súa axenda ata o mes de xuño para impartir talleres en centros educativos, moitos deles sobre violencia de xénero. Demostra o interese que hai en abordar este problema, un traballo que, en xeral, as familias deixan en mans dos centros e estes, en organizacións como a súa, lamenta. "Nós ofrecemos directamente estes talleres a familias e a profesores, pero non responden. E do mesmo xeito que eu recíclome, penso que calquera docente debería estar preparado para responder a unha pregunta na clase", di.

Asegura que ela é a primeira sorprendida do arraigado que está o machismo e a homofobia nesas idades. "As rapazas están máis sensibilizadas, pero en xeral os adolescentes non saben que é feminismo, machismo ou patriarcado. A súa principal fonte de información son as redes sociais, sen filtros, a través de influencers que ás veces teñen a mesma idade, formación e vivencias ca eles", explica.

Os medios de comunicación, sobre todo os audiovisuais, e certos discursos políticos non axudan, opina, e frases como "as mulleres tamén matan a homes", "hai denuncias falsas" ou "eu non son feminista nin machista" están á orde do día.

Os seus talleres son voluntarios e nunca se atopou unha familia que impedise ir ao seu fillo ou filla, pero si peticións dos centros de que eliminase algunhas dinámicas, como aprender a colocar un preservativo, para evitar problemas con pais. "Ás familias tampouco lles gusta que falemos dous distintos tipos de orientación sexual", afirma.

 

"A raíz dunha charla saíu un problema de violencia de xénero na clase"
O IES Santiago Basanta Silva, de Vilalba, é un deses centros educativos implicados na abordaxe de problemas como a violencia de xénero, nas formas e no fondo. Adoita sumarse a iniciativas como as camisetas negras, adiantouse á normativa pública sobre o currículo ofrecendo unha materia optativa que trata o papel da muller na historia —Filosofía pola igualdade— e a semana pasada acolleu a presentación do libro Calladita no eres más bonita, de Nuria Prieto, coa participación de Esther García, que foi unha muller maltratada.

As actividades adoitan acompañarse de tutorías específicas, explica a directora do centro, Mari Trillo, e a que houbo este luns serviu para detectar "un problema de violencia de xénero nunha aula".

Varias alumnas puxeron sobre a mesa a negativa dalgúns compañeiros a recoñecer este tipo de violencia con argumentos como que tamén hai mulleres que maltratan ou que as mulleres buscan protagonismo. "As cifras son as que son", afirma rotunda Trillo.

Como outros profesionais, esta educadora ve "un retroceso" nos últimos anos. "Normalízanse cousas como o control do teléfono, de como visten, de con quen andan...", apunta. Teléfonos, redes sociais e certos discursos públicos contribúen a iso, opina, pero tamén a soidade dalgúns nenos en casa. "Non imaxinas a cantidade de rapaces que comen sós. Ás veces semella que demandan unha atención que na casa non teñen, sen culpabilizar os pais, porque hai que traballar e ás veces non é posible facelo doutro xeito". 

Comentarios