Peche da central térmica de As Pontes: ¿a chimenea pasará a ser historia?

As Pontes, de primeiras, quedaría sen un símbolo e o Concello perdería tres millóns cada ano
Al fondo, la central. A la derecha, el mural 'Irse'. de JUan Prieto, una representación d ela emigración C. ARIAS
photo_camera Ao fondo, a central. á dereita, o mural 'Irse'. de Juan Prieto, unha representación da emigración C. ARIAS

Nas Pontes a cheminea é o máis parecido a un faro. Cos seus 356 metros de altura —como os días do ano pero viradas as últimas dúas cifras— é case imposible non vela desde calquera punto do municipio e tarefa complicada evitala en moitas fotografías. Incluída no libro Guinness das Marcas, non pola súa altura, que supera á Torre Eiffel, senón polo seu diámetro, con 36 metros na base e 18 na súa cima, é a primeira imaxe do regreso a casa. Un símbolo. E un lugar de visita —cantos escolares foron de excursión a os patiños e cantas familias pararon a ver e dar para comer aos cervos e os ñandúes— que forma parte do rico patrimonio industrial dun concello que xa deixou de ser mineiro e que deixará de ter, tarde ou cedo, relación co carbón. E se a cheminea pasa á historia, ¿que queda? ¿Cal será a repercusión real?

1. Un estudo da UDC para unha radiografía


O Concello das Pontes encargou un estudo á Universidade da Coruña (UDC) para analizar o impacto real do peche da central térmica pontesa. O estudo, que se iniciou hai meses, aínda non está finalizado, pero desde o Concello esperan poder dispor de resúltaos- dous a finais deste mes ou do que vén. Os datos, que se cinguirán principalmente á repercusión económica do peche da central, serviranlle ao Concello, non só para ter unha visión global e deseñar estratexias, senón tamén á hora de presentarse ás convocatorias de axudas.

2. O golpe ás arcas públicas


O Concello será o primeiro en notar o impacto. As arcas municipais ingresan anualmente tres millóns de euros en impostos que deixarían de entrar nas contas da administración local se pecha a central. O Concello conta actualmente cun orzamento duns 16 millóns de euros que se reduciría aos 13. A cifra non é catastrófica nun municipio con pouco máis de 10.000 habitantes, pero as consecuencias notaríanse nos servizos. As tarifas da piscina, as escolas deportivas e outras moitas actividades son nas Pontes moito máis reducidas que noutros concellos similares e o goberno local xa indicou nalgunha ocasión que habería que incrementar os prezos. O que non se embolsa por unha banda, terase que ingresar por outro.

3. A destrución de moitos postos de traballo


A central, que contaba cuns 170 traballadores directos cando empezou toda a caída da produción, suma na actualidade uns 90 empregados, logo das prexubilacións e os plans de recolocación que xa se realizaron. E ndesa comprométese a manter o emprego do persoal directo, pero en moitos casos esa garantía pasa por abandonar As Pontes. A industria auxiliar engloba a 173 traballadores —segundo a cifra que acordaron os sindicatos con Endesa logo das últimas reunións, que aínda non está enviada ao ministerio e sen contar o porto exterior de Ferrol— e para eles, a día de hoxe, non hai garantías de emprego, aínda que Endesa asegura que se terán en conta no proceso de desmantelamento da central, que durará catro anos e dará traballo a 130 persoas de forma directa. No sector do transporte do carbón hai máis dun centenar de camioneiros afectados polo peche.

4. A caída das cifras de poboación


A destrución de emprego terá moitas consecuencias, tamén no padrón municipal, pero non todos os traballadores da central, nin das empresas auxiliares nin os camioneiros, viven nas Pontes. Hai moitos empregados que son e residen noutros concellos limítrofes, tanto da zona de Ferrol, Eume e Ortegal, como da comarca de Terra Chá ou en Lugo, polo que probablemente o impacto demográfico non será tan forte como reflicten os números.

5. Impacto económico


O peche da central non preocupa só aos traballadores. Desde moitos sectores obsérvase con medo un futuro no que a caída poboacional, a redución de ingresos e do poder adquisitivo ou o aumento do paro poderían traer consecuencias moi negativas para outros moitos negocios. "O impacto do peche da central é moi importante. Isto é unha cadea, e non só nas Pontes, tamén se notará noutros concellos limítrofes. Se o camioneiro para de traballar, aféctalle ao que lle vende o reposto, ao que lle serve o café ou onde compra habitualmente. Todos nos imos ver directa ou indirectamente afectados", valora Montserrat Gastelu, a presidenta da asociación de comerciantes e empresarios das Pontes Cohempo. Os sectores da hostalería e o comercio soportan actualmente nas Pontes 545 postos de traballo, 328 no comercio e 217 en bares e restaurantes. E entre eles hai algúns negocios moi dependentes de sectores como os transportistas, como son os restaurantes de Saa, nas proximidades do parque de carbóns.

6. ¿Alternativas?


Un dos hándicaps actuais do municipio pontés é que non conta con chan industrial dispoñible. Non o hai en ningún dos dous polígonos, nin en Penapurreira nin nos Airíos. Desde o Concello xa iniciaron conversacións e reunións coa Xunta de Galicia para facer unha recualificación na zona de Espiñaredo. Co peche de Endesa, ademais, esta situación tamén cambiaría porque habería chan dispoñible: 50.000 metros cadrados na zona da Balsa, o parque de carbóns de Saa ou o emprazamento da propia central, pero non sería nada inminente. Endesa proxecta o desmantelamento en catro anos.

7. As posibles axudas


O Concello das Pontes poderá optar ás axudas estatais á descarbonización, que xa están aprobadas no orzamento. Na convocatoria de 2020 consignáronse sete millóns de euros —cun tope dun millón de euros de axudas a cada proxecto presentado—, que en 2021 elevaranse a 46. Tamén a UE concederá axudas á descarbonización da industria en función do emprego que xera o carbón en cada rexión e as emisións correspondentes ás que podería presentar As Pontes. Inicialmente, para España propúñanse 376 millóns de euros que finalmente, e tras as protestas e ao aumentar a dotación dos Fondos para a Transición Xusta, eleváronse a 1.806. 

Comentarios