Xitanos

Había un home no meu barrio que, levado, se cadra, por unha frustrada vocación docente, aproveitaba calquera oportunidade que se lle presentara para xuntar ao seu redor uns cantos cativos, contarlles algunhas historias das que el era protagonista e, aproveitando a conxuntura, facer por adoutrinalos en cuestións desas que, segundo el aseguraba, habíanlles ser de moito proveito na vida. Durante o tempo que alí viviu, que non fora moito, eu tiven ocasión de asistir a algunha daquelas clases maxistrais impartidas ao abeiro dun pequeno pendello en desuso e, se hei contar verdade, non debín estar demasiado atento ou os temas tratados non eran moito do meu interese, ou as dúas cousas, porque o único que gardei na memoria foi a súa insistencia en nos aprender a diferenciar os xitanos —imaxino que se refería aos do país— dos ‘húngaros’: «Os que andan con animais raros como osos, monas ou mesmo enormes cans brancos de moito pelo e tocan o acordeón, o violín e mais o pandeiro, eses son os húngaros». Supoño que non debía ser moi frecuente o paso destes últimos pola zona porque eran contados aqueles do barrio que acreditaban ter visto persoas que responde-
sen a semellante descrición, e eses poucos falaban da Coruña, Madrid ou mesmo Valencia.

Uns poucos anos despois a un servidor déralle por facer algo de vida nómade durante o verán e iso propiciara unha frecuencia, até o daquela pouco menos que impensable, no trato con algunhas xentes de costumes máis ou menos transhumantes e moi diferentes modos de facer pola existencia. No meu ir e vir de autostopista aprendín ben axiña a preguntar no concello ou na parroquia dos lugares nos que me cadraba facer noite polo sitio máis axeitado para montar a (case) tenda de campaña emprestada que levaba sen invadir propiedades nin molestar a ninguén. Case sempre me mandaban cabo do cemiterio e alí era bastante normal que houbese tamén asentadas algunhas familias xitanas. Nunca tiven problemas e o único ao que me obrigaba aquela veciñanza era a ter a man o carné de identidade para llo amosar sen demora aos membros da parella da Garda Civil que, sempre e xa ben entrada a noite, víñanmo pedir mentres me enfocaban a luz da lanterna nos ollos. Unha destas veces, e nalgún lugar da Mancha, acordei pola mañá e vin, a poucos metros, unha ‘roulotte’ —daquela diciamos así, e máis aínda no caso que nos ocupa— e mais un automóbil Peugeot de matrícula francesa. Ao redor dunha desas mesiñas de cámping almorzaban unha parella e dúas nenas que, ao aparecer eu, non puideron termar da risa. A muller erguérase do asento para me pedir que desculpara ás cativas e convidarme a almorzar canda eles. Fómonos entendendo sen moitas dificultades e, despois de que eu volvera de me asear da taberna na que comera á noite o bocadillo da cea, tomei café canda eles. Contáronme que viñan todos os anos por aquela data, cabodano do pasamento dun fillo que lles morrera estando alí e que tiñan enterrado naquel cemiterio. Recollín as miñas cousas e agardamos xuntos a que abrisen o camposanto. Eran, dixeron, xitanos e nómades e eu comparaba mentalmente a caravana na que eles viaxaban cos pobres carros dos seus conxéneres deste país. Veu o encargado do cemiterio, saudou aos franceses con bastante familiaridade, entraron e eu marchei coa gana de saber como serían as relacións que eles mantiñan aquí cos membros da Benemérita. Gana que me volve agora ao ir sabendo da política que segue o goberno galo cos xitanos que son de fóra. Rumanos ou, se cadra, ‘húngaros’.

Comentarios