CHEGA a música e as músicas de Xabier Díaz polos camiños do vento. Unha música racial, que sae da nosa alma e se espalla polo aire para volver a nós a través da pel. Escoitar o novo disco de Xabier Díaz, Noró ben acompañado polas Adufeiras de salitre, é toda unha honra para un territorio, para unha xeografía que fixo da música e da súa oralidade cerna do seu eu. Recuperar estes ritmos, darlles o pulo preciso dende a modernidade é un labor afouto que non debe quedar sen recoñecemento, e para iso, o mellor recoñecemento a calquera músico é escoitar o seu traballo.
"Amor con amor se paga", escribe no texto de benvida do disco a poeta de Bueu Miriam Ferradáns, e o certo é que esta música faise querer. Unha tras outra estas cancións que xorden de berces tan diferentes como Queimadelos, Malpica, Manzaneda, Vimianzo, A Fonsagrada ou León e Zamora, latexan dentro do corpo do ouvinte ata a emoción. Non moi afeitos a enfrontarnos a estes ritmos desterrados das plataformas musicais, escoitalos debería formar parte dun proceso depurativo para superar tanto balbordo como atopamos día tras día. A voz de Xabier Díaz, as voces das mulleres que integran as Adufeiras de salitre e o latexar dese pandeiro compoñen unha cadencia moito máis axeitada ao que tería que ser a nosa vida que a estridencia que vai contra nós como especie presuntamente intelixente.
Unha música que bule de boca en boca
Unha cabra gabea polos cantís mentres a escuma do mar deixa o seu ronsel nesa superficie que vai e vén. Ondas salgadas empurradas polo vento. Ventos que teñen nomes, porque o que se nomea, ao que se lle pon palabra, é real, existe. Noró é un vento que antes foi muller, sendo quen de namorar e namorou, e o namorado, como nos conta a poeta, achegábase aos cantís de Galway para escoitar a súa melodía. Ata alí semella querernos levar Xabier Díaz con este disco de recuperacións froito dun longuísimo traballo de estudo de diferentes músicas da nosa terra, e ata de máis aló, porque a música non é moi dada a facer caso das fronteiras, senón a sosterse no aire indo de alí para acó. Tamén bulindo de boca en boca, de festa en festa, nunha viaxe ancestral ante á que sempre debemos estar preparados para formar parte dela, porque esa música precisa de nós e de músicos como Xabier Díaz, que estean atentos a elas para que non esmorezan, para que non se perdan nun esquecemento onde é posíbel que moitas das nosas músicas xa estén instaladas nunha perda irreparábel, xa non só para o noso folclore, senón tamén para a nosa identidade cultural.
"Se algunha vez decidiras regresar/ tes a miña porta aberta,/ unha fala e un cantar", podemos escoitar nunha das máis fermosas músicas do disco Unha fala e un cantar sérvenos para manter o acceso por esa porta que nos achegue a falas e a cantares que acariñan o corazón e a alma, e para iso o vento non se deterá mentres os nosos músicos sigan a traballar na pescuda de todos eles.
A pel curtida desa cabra conterá todas esas historias que se foron sedimentando na comunidade. Nun pobo que ve como os seus relatos precisan do pulo do vento para zoar contra os cantís, entre as árbores dos bosques e sobre os campos e as vilas. Un vento real e excitante que se converte en música e en músicas. Non teñen máis que escoitar estes sons do norte que, baixo o nome de Noró, chegan a nós como un dos exercicios musicais máis sobranceiros na nosa terra nos últimos anos e que pon a Xabier Díaz nese miradoiro que se colga sobre o océano para albiscar no horizonte da música aquilo que pendura da alma dunha terra e dun mar, sabendo, como tamén sabe Miriam Ferradáns, que "nalgúns lugares do mundo, o vento ten nome".
