Acceda a todos os contidos da última edición do suplemento 'Táboa Redonda'
DE CANDO EN vez a miña nai reúne en Ribadeo o seus numerosos fillos e os seus contados netos ao seu redor. Gustalle La Botellería. Ela non presta atención á cociña moderna e resolutiva do restaurante —eu, si; aínda que ás veces me defrauden os seus experimentos—. Elixe ese local polo que ten —unha mesa longa— e polo que non ten —televisor que monologa e paredes que fagan eco—.
A miña nai come escasa e caprichosamente, coma os gatos persas. Prefire falar. Os xantares con ela son un monólogo no que vai lendo aos seus netos o anecdotario dos seus fillos páxina a páxina. Os nenos e os vellos gustan de que a vida se repita para sentirse seguros. Len unha e outra vez o mesmo libro, repiten as mesmas historias. Sobre min adoita contar que de cativo me erguía as seis da mañá para almorzar e que esixía facelo na cociña. Sigo mantendo ese costume tan fresco e saudable, aínda que xa non esperto a ninguén para que me sirva.
O monólogo da miña nai como comensal é o monólogo materno ao uso. Todas as xuntanzas familiares parécense, mesmo todas as xuntanzas do PEN Club Internacional son iguais. As nais, cando evolucionan á categoría de avoas, saben que a nenez dos fillos lles pertence. Elas poden reconstruíla como se fosen historiadores politizados —a Historia é política—, adaptando os feitos á súa tese. Aínda o venres rematei a novela ‘Mañana’ (Anagrama), de Graham Swift; que comprara no verán brillante do 2009 na libraría Agrasar de Monforte. A protagonista é unha nai que bota unha noite falando aos seus dous mellizos de 16 anos sobre a súa relación co seu pai e marido. Afortunadamente, os rapaces están durmidos porque a señora dedícase reitera en bucle a mesma serie de anécdotas. Niso consiste o privilexio de ser nai. Cando menos, a miña invita a xantar en La Botellería.
Todo o que me interesou desa novela foi que a familia ten un gato que se chama Otis en homenaxe ao cantante Otis Redding. Eu tiven un micho, que era negro e de ollos verdes. Chameino Gaddafi porque era intensamente irritante. Ás veces,eu faláballe e el ignorábame. Miraba inquieto as cortinas para decidir en cal cravaba as unllas para ripar ata o teito.
O domingo pasado estiven tratando de informarme dos debates e das decisións que se tomaran na 82ª Congreso do PEN Internacional, que se celebrou en Ourense. Non era nada persoal, soamente curiosidade de contribuínte. Todo a noticia que recibimos no xornal foron unhas fotografías duns señores e dunhas señoras mantidos, que sorrían o seu agradecemento á restauración ourensá, pero non atopei nin un mísero resumo dunha conferencia. O congreso pasou por internet de modo limpo e inane. Acordaran falar sobre a liberade de expresión no mundo, pero nin Raúl Castro de Cuba nin Mohamed VI de Marrocos poden saber a que escritores deben liberar se ninguén os informa. O congreso do PEN foi como La Botellería: 250 escritores de todo o mundo xantaron estupendamente e falaron sen eco.
O luns viaxei ata Monforte de Lemos. No coche fun escoitando soul, pero non a Otis Redding; eu sonlles máis de Marvin Gaye. O cantante morreu aos 44 anos a consecuencia dunha xuntanza familiar. A miña nai ten a precaución de non levar pistola no bolso se reúne aos fillos e netos. Mesmo trata de acalmar o meu enfado porque repita a anécdota das seis da mañá. Marvin Gaye discutiu co seu pai na celebración dos seus 44 anos e o seu proxenitor matouno dun balazo. Tras asasinar ao fillo, o señor Gaye continuou o seu discurso celebrando que ninguén lle levase a contraria.
En Monforte atopei na cafetería El Cantón de Bailén a Antón Lopo, que montou a deliciosa editorial Chan de Pólvora. Un ano atrás, cando me revelou o proxecto, tratei de persuadilo de que crease unha editorial de poesía galega. Recomendeille que lle pedise a Beiras que o situase como cabeza de lista a unhas eleccións ao Congreso dos Deputados. Mesmo podería representar á provincia de Lugo vivindo na da Coruña. Non sería o primeiro.
Ese día cumprín cos ritos monfortinos: visitar a libraría Agrasar e xantar en La Polar, que ten unha cociña atascada nos 60, pero fascinantemente saborosa. En Agrasar, comprei unha novela de Franz Werfel, que casou coa exmuller de Mahler, Alma Schlinder. No ‘intermezzo’ entre Mahler e Werfel, estando casada co arquitecto Gropius, pasou bos momentos co pintor Kokosha. Cando ela o abandonou, o artista fíxose unha boneca á imaxe e semellanza de Alma para seguir falándolle. «As conversas imaxinarias coa fantasma de Alma imprimíanse na miña mente sen necesidade de escribilas», anotou no seu diario o pintor.
O mércores, de mañá, telefonoume Antón Lopo para falarme do seu orgullo por editar ‘Suicidas’, de Francisco Cortegoso. «Quixemos que vise o libro antes de morrer», dixo. Na sobremesa sentín na radio o pasamento, aos 31 anos. Non o coñecía, pero por Lopo sei que era un bo poeta e polas fotografías vexo que era novo e guapo de máis como para caer no silencio opaco que é a morte.
