A sospeita como argumento líquido

'O PRINCIPIO de Arquímedes’ é unha obra seria. Moi seria. Teatro do Atlántico faina máis seria aínda. Con ese rigor escénico que por veces aparece nos teatros e que funciona coa mesma dinámica dos dedos acusadores. Os acusados case sempre somos nós, ou as nosas indecisións ou a nosa inesperada inclinación a crer calquera cousa ou a pensar antes de ter argumentos ou esa decisiva, aínda que non admitida actitude de recibir case todo o que pasa no mundo como ficción, excepto o que nos pasa a nós directamente. Entón é un drama. A única distancia verdadeiramente insalvable da especie humana é a que vai do ego ao resto. Pero ‘O principio de Arquímedes’ non vai disto. Nin de adultos cariñosos cos cativos, nin de posibles pederastas, nin sequera de facer un distingo entre como nos comportamos en público ou en privado. A obra vai da sospeita. Ese elemento líquido que se propaga coa rapidez da electrónica, coa suavidade do aceite, co peso do drama e sen ter necesidade ningunha de argumentación. A sospeita é un caldo ao que van a parar todas as malicias e que alimenta todos os medos posibles e os imposibles. O principio de Arquímedes, o auténtico, o da bañeira en Siracusa, non é bo para explicar a sospeita e a súas consecuencias. Porque un corpo mergullado nun líquido en repouso recibe un empuxe cara a arriba igual ao peso do volume do fluído que desaloxa. Hai un certo equilibrio, unha certa xustiza matemática, un sinal de igual entre as dúas partes. Pero este principio non serve para medir canto desaloxa a sospeita porque unha vez que se pon en marcha o corpo inmerso nela é sometido a unha presión infinitamente maior á inicial. Porque como somos así e estamos aquí, porque temos présa e non sempre podemos pararnos ao vir da compra, porque quizais o coche consome demasiado ou o Real Madrid volveu naufragar afectando á identificación inmediata da palabra ‘España’, porque sempre é máis bonito o que queremos que pase que o sucede en realidade, aceptamos a sospeita como un argumento de peso e pasamos á acción sen esperar polos datos. Porque os datos son lentos.

Teatro do Atlántico fai ‘O principio de Arquímedes’ sen sombra de sospeita, sen relear co peso do asunto, sen especulacións escénicas e sen permitir que o espectador poida debater sobre quen é o culpable. A compañía ponlle luz ao texto para explicar o fenómeno e avanza sobre el como a reconstrución de algo que está pasando. Fai algo máis porque o texto é tímido canto aos motivos que desencadean a onda expansiva da sospeita, é tímido quizais calculando que se o motivo fose máis grave a sospeita estaría xustificada. No fondo, cae na trampa que intenta evitar. A sospeita só está xustificada coas probas. Ah, claro! Entón os acelerados de corazón dirán: se hai probas xa non son sospeitas. Teatro do Atlántico non é sospeitoso de ter especulado co resultado. A Teatro do Atlántico vanlle moito mellor as obras duras, directas, incontestables. As obras onde o retrato do humano sae tal como é: con eses desgarros que fan dubidar de se realmente existe a civilización. Con esa imaxe que asegura que somos animais disfrazados de habilidades técnicas. Animais asustadizos rebotando o medo contra os demais, defendendo irracionalmente ese metro cadrado no que estamos exactamente detidos. Nese metro cadrado iníciase un día o furacán das sospeitas e poñémonos todos a ver que din os rumorosos. E vas un día, por casualidade, a barbearte e o gume das navallas apunta contra ti. E saes medoñento, con gorxa pero sen barba, e poste a pedir no Facebook que o Goberno faga algo, que a Policía faga algo, porque hai un can rabioso que che morde os adentros e xa non é posible pararse a ler, para canto máis a razoar.

A compañía de Xulio Lago entra pola vía recta a este asunto e mantén o pulso que o argumento non pode manter. A obra de Josep María Miró i Coromina coloca todo o peso no culpable, en se o monitor de natación deu un bico a un cativo para que lle perdese o medo a auga. Unha chispa para un incendio e arde a auga. Mentres a sospeita se propaga a montaxe de Atlántico contense porque, no fondo, o teatro é así: quere ser como a realidade pero manexado con outras normas. Quere ser crible pero está enfrontado a un paradoxo inevitable, tan inevitable como a vida mesma. Ese paradoxo que favorece o funcionamento da sospeita. Somos moi semellantes a como entendemos e entendemos moito mellor a ficción que a realidade. Porque os códigos da ficción son recoñecibles, familiares. Porque todo relato contén as normas dunha ficción. A realidade non. A realidade compórtase pola súa conta. Pero ten un problema de consideración que nos afecta moito máis do que pensamos. A realidade pode ser como queira pero só pode ser contada como ficción. Por iso tardamos tanto en comprender a dimensión das cousas ao lonxe. Por iso sucede que se acepta a sospeita como se fose un feito, porque case sempre se conta do mesmo xeito en que se conta a realidade. Como unha ficción.