Acceda a todos os contidos da última edición do suplemento 'Táboa Redonda'
TACTO
Nas letras inglesas hai un xénero moi de moda: a literatura do camiñante rural. Relatos de paseos a pé por montes e antigos vieiros. Como en Galicia aínda estamos empeñados en ir de modernos, parece que o rural provoca alerxia. Tivo que vir Manuel Iglesias Turnes para contarnos unha historia sinxela sobre esa Galicia de vacas frisonas, semanas verdes e naves industriais da que non queremos falar porque non vota por quen hai que votar. No futuro, saberase máis da literatura galega polos temas silenciados que polo que realmente conta sobre a nosa época. E o peor será que non teremos ningún malvado conselleiro ao que botarlle a culpa.
OLFATO
Falaba da literatura inglesa porque o mellor narrador desa literatura de camiños é Robert Macfarlane, un apaixonado da linguaxe do rural e das palabras. Atraído como unha serea por ese inglés ancestral, decidinme a traducir ao galego os seus textos de alta precisión e poesía espida sobre a paisaxe, dos camiños, das leiras e dos marcos. E recibín unha sorpresa emocionante: atopaba unha equivalencia exacta para cada un de aqueles termos da campiña inglesa na miña memoria do galego rural. Os países húmidos e agrarios precisan describir o mesmo. Igual que as onomatopeias imitan sons do mundo real, creo que hai palabras que asemellan o cheiro apodrecido dun lameiro que devora lentamente a vexetación desde o profundo. Macfarlane fala das ‘holloways’ e nós das ‘congostras’ para designar estes camiños afundidos na terra, túneles de vexetación.
OÍDO
Paso a fin de semana no alto das montañas asturianas, colaborando na localización e identificación de dous enormes campamentos romanos. Un deles, a 1.700 metros de altura, aínda conserva soterradas, case intactas, armas que nos falan desde os tempos da conquista que cambiou para sempre o noso noroeste. Sobre nós sobrevoan os voitres, saltan os rebecos, pastan os cabalos asturcóns; o mesmo escenario que viron os cinco mil lexionarios acantonados nestes cavorcos. Gústame esta arqueoloxía que se aproxima ao que o xornalismo debera ser. Os cronistas romanos, por motivos que descoñecemos, esquenceron contar esta fronte das guerras cántabras. Dous mil anos despois, un equipo de novos arqueólogos desvelan un conflito silenciado. A arqueoloxía —e o xornalismo— tamén son un compromiso por escoitar ás xentes do pasado.
VISTA
A través do consultor turístico Tono Mugico, infórmome de que nalgúns hoteis de luxo da praia no Rio de Janeiro as habitacións máis caras non son as que dan a Copacabana, senón as que miran para atrás, para unha das maiores favelas do Brasil. Non se me ocorre mellor xeito de explicar en que consiste o teatro do mundo. Pensei no auxe actual dos videoxogos sandbox (‘caixas de area’, mundos virtuais que van ao seu ritmo mentres o xogador pode percorrelos na súa totalidade). Aínda haberá algún millenial europeo que agarre mecanicamente o mando da Xbox e tente intervir algunha das pequenas traxedias ou humildes victorias que acontecen nesas casas de precario equilibrio coma se manipulara o ‘Grand theft auto’.
GUSTO
Durante moito tempo non se quixo dicir, pero nos montes asturianos e mesmo lucenses o oso florece xa máis como unha praga que como un mito. Non só lle gusta o mel, senón que é un auténtico papafigos, e como todo o mundo sabe, as figueiras prántanse sempre na estrema das hortas domésticas. O oso é un animal fino, como a cabra chuchabagos da Ribeira de Belesar. Se cadra en pouco tempo en Asturias sexa preciso convocar prazas de ‘espantaosos’, coma os que eu coñecín en Finlandia. Señores funcionarios municipais que pasaban as noites berrando —suavemente— para arredar aos osos dos saborosos contedores de lixo da vila.
IMAXINACIÓN
O Festival do Rei Sol, en Oia, celébrase aproveitando as grandes cualidades do castro de Cano dos Mouros como observatorio dos mellores solpores do país e anfiteatro para o disfrute das palabras. Escoitando contar alí as vellas historias mitolóxicas que imaxinei en ‘Vento e chuvia’ por parte de Sole Felloza, decateime do pouco que empregamos os castros como lugar de celebración, como auditorios de acústica privilexiada, no que os nenos corren e os maiores acompañan as historias cun vaso de viño, ao igual que pasaba hai dous mil anos. Preferimos fósiles silenciosos que se enchen de toxos cada primavera. Que non se note que son espazos públicos.
