Enunciados

A MIÑA TEORÍA de barra de bar: nalgún momento dun século pasado guindamos as vellas historias por un cavorco abaixo e quedamos unicamente cos enunciados, e iso é a tradición oral que chegou ao final do século XX. Nestes quince días falamos sobre literatura e institutos, da contradición dos viños fortificados da Madeira, sobrevoamos lagoas e illas e, por que non, disfrutamos canda o novo malvado televisivo: o papa mozo de Sorrentino.

Acceda a todos os contidos da última edición do suplemento 'Táboa Redonda'

OÍDO 

No web da Asociación de Escritores en Lingua Galega escoito ao escritor Xosé Monteagudo falar sobre novos públicos para a literatura galega. Monteagudo reclamou sen pelos na lingua unha literatura para un público adulto, ao igual que hai outra para o público infantil e xuvenil. E criticou as medias tintas: os libros en teoría escritos para adultos pero cheos de corrección política, narrativa liñal e sinxela e valores para que poidan ser traballados en clase. Lembrei o que me aconteceu cos meus dous libros de ficción, o mesmo día de presentalos. No caso de ‘Vento e chuvia’, dixéronme: «é moi bonito, pero un pouco caro para os rapaces do instituto». No caso de ‘O anxo negro’, «uf!, ten cincocentas páxinas, vai ser moi longo para os rapaces». Xúrovos que é certo. A verdade é que a min nin se me ocorrera pensar como hai que facer un libro para institutos. E penso seguir igual. Precisamente porque me tomo moi en serio aos adolescentes. 

OLFATO

Probo varios viños de Madeira, pero non os fortificados. Coma no Douro portugués, os viños tranquilos son unha sorpresa minusvalorada baixo a tradición decimonónica. Aínda que me gusta a ciencia e a experiencia veterana dos viños fortificados, o certo é que boa parte do seu sentido orixinal —facíanse así para que resistiran a viaxe por mar, e para manter longas sobremesas— xa está perdido. Viaxamos en horas e só facemos sobremesas longas o día do cocido anual. En Madeira, as novas xeracións atrévense a ver que dan de si os viños naturais. E ofrécennos elaboracións moi frescas, con moita acidez, inspirados claramente no vinho verde, pero cunha especifidade que os fai únicos. Ese clima case tropical da Madeira, húmedo e caloroso.

GUSTO

O señor Luis, de Medeiros (Monterrei), cóntanos, como acontece moitas veces, o relampo dunha antiga historia da que só nos chega un anaquiño brillante: «Señores de Pixeirós / matastes a Raíña Loba/ Señores quedastes vós». Refírese á Raíña Moura de Medeiros, que é protagonista dun singular proxecto que promovemos para ensaiar novas formas de aproveitamento da cultura e da mitoloxía galegas para as entidades locais e as empresas (murodemedeiros.net). Insisto na miña teoría: hoxe só nos chegan anacos de historias que no seu tempo foron máis longas e que debían ser contadas dunha maneira especial. O señor Luís, 94 anos, continúa: «chamábanlle Raíña Loba porque nada máis que comía carne de cristián, de aqueles nenos que roubaba», di, susurrando, achegándose, dando medo. Cóntanolo como llo contaron a el de neno. A época na que todos eran contadores de historias. E moi bós, abofé.

TACTO

Papo dunha sentada dous episodios de ‘The young pope’, a serie de Sorrentino que tanto está a dar que falar. O primeiro capítulo é frustrante: unha sorte de colección de postais cunhas tramas difíciles de ordenar. No primeiro episodio —as primeiras horas no Vaticano do novo Papa— un non sabe aínda quen é o protagonista; no segundo episodio, se cadra cando aprendemos a lóxica audiovisual de Sorrentino, todo se organiza, e o final da emisión merecería ser o final dunha gran película que nos deixara a todos nas tebras, sen redención audiovisual posible. Naceu un novo malvado, moito máis turbio que calquer Borgia. Veremos en que acaba. Eu non podo deixar de comparalo con ‘The crown’, a serie de Netflix que percorre a semieterna vida de Isabel II. A factura é impecable pero cando eu me descubrín botando unha bagoíña pola morte de Xurxo VI dinme conta do efectismo. Agárdanos unha fermosa haxiografía dunha das señoras máis ricas do mundo. E, malia saberlles as trampas, verémonos aceptando a trampa dunha realidade que é ficción.

VISTA

Montamos nunha avioneta do Aeroclube compostelán e percorremos un pouco da costa galega, voando pola ría de Arousa, facendo piruetas sobre a lagoa de Carregal e volvendo por Monte Louro e o castro de Baroña. Con curiosidade, imos identificando todos os castelos medievais derrubados, as torres de avistamento de piratas, os castros, os antigos camiños reais. O piloto non dá creto: onde nós vemos murallas e torres el só ve penedos, que é o que hoxe son. En Galicia hai unha paisaxe invisible: segue aí pero só a ve quen quere vela, ou a quen lla contaron —ou sexa, a case ninguén—. Supoño que os mundos máxicos nacen dunha experiencia similar. Pero realmente Galicia é un gran país en parte por toda a trama invisible que agocha: os reinos pasados, as antigas provincias de nome descoñecido e as pantasmas que crean nas nosas conciencias.

ANTICIPACIÓN

Un clásico galego é queixarse da ausencia de algo no país e descubrir ao pouco que xa existe. Nun anterior SeiSentidos falei desa literatura dos camiños e das viaxes a pé tan de moda no Reino Unido. Pois dito e feito. Acaba de saír ‘Todo ser humano é un río’, de Manuel Veiga, en Xerais, que viría sendo o equivalente galego desta tendencia editorial. Só que velaí a realidade inglesa é tan distinta á nosa. Mentres que os narradores ingleses disertan nun ermo de prados e chairas e pérdense en abstractas elucubracións ao respecto, Manuel Veiga e a súa muller, Ana, pasan os capítulos, mesmo en soedades como as de Quintela de Leirado, tropezando con paisanos, marcos, aldeas abandonadas, castelos e dólmenes, emigrantes, contrabandistas, calzadas e galiñas, microtopónimos e sucedidos. A literatura dos camiños, en Galicia, é esencialmente, a literatura da atención, fronte a eses camiños ingleses dispersos e baleiros.

Comentarios