1976. O verán da furia

Mil novecentos setenta e seis. Ano bisesto; do dragón no almanaque chinés. Robert de Niro loce unha crista de mohicano en ‘Taxi Driver’. Milton Friedman recolle o premio Nobel de Economía e os Chicago Boys afían as navallas mentres Ronald Reagan sae derrotado das primarias do Partido Republicano. O Liverpool de Bob Paisley gaña a liga inglesa e a raíña Sabela II cumpre 50 anos. ‘Save Your Kisses For Me’ de Brotherhood of Man leva o Festival de Eurovisión para o Guaiominí. 1976. De Nova York a Londres, milleiros de mozos abrazan a carraxe do punk.

OS PRIMEIROS días de 1976, Debbie Harry logra escapulirse do acoso dun camioneiro. "Hey, blondie!!!!", baballa o home, como se berrar a cor do cabelo dunha muller tivese algo de enxeñoso —en Lugo ou en Nova York— ou puidese abrir as portas dun encontro sexual. Debbie Harry, curtida en The Morticians e Angel & The Snake e habitual do CBGB de Nova York, cavila días despois que Blondie non é mal alias para unha banda punk. "Os nomes que empezan por B van a carón dos Beatles nas tendas de discos".

O xornalista Legs McNeil mudárase a Nova York en 1975 e fundara unha revista co debuxante John Holmstrom. A nova publicación fala das cousas que lles prestan aos mozos: televisión, cine de serie B, sexo, cómics, cervexas, hamburguesas con queixo "e aquel extraño (e novo) estilo de rock’n’roll que a ninguén semellaba gustarlle". Así o conta McNeil no libro Please Kill Me: The Uncensored Oral History of Punk, que asina coa escritora Gillian McGain e que foi traducido en castelán como Por favor, mátame. La historia oral del punk (Discos Crudos).

McNeil e Holmstrom chámanlle Punk á súa criatura. Elixen un substantivo que en inglés se emprega para insultar e minusvalorar, para referirse a delincuentes, persoas sen mérito, parvas, inexpertas, para falar de toros de madeira podres polos fungos ou, no dialecto dos cárceres estadounidenses, dun "varón homosexual en rol pasivo".

Nalgún momento entre o nacemento da revista de McNeil e Holmstrom e a epifanía de Debbie Harry todo ese novo rock da escena underground que racha coa grandilocuencia e as virguerías da escena dos setenta a forza de urxencia e carraxe xa se agrupa baixo a etiqueta do punk. O CBGB é unha sorte de fogar para creadores coa potencia de Patti Smith, Dead Boys, Johnny Thunder and The Heartbreakers, Television, The Dictators ou The New York Dolls, fillos todos eles de Iggy Pop & The Stooges, MC5 o The Velvet Underground.

O segundo día de febreiro de 1976, The Ramones entran no estudo de gravación para rexistar o seu primeiro álbum. Son catro rapaces de clase media de Forest Hills, no distrito neoyorquino de Queens. Tamén son fauna do CBGB. Logo do primeiro directo, Hilly Cristal, o dono do local, dixéralles: "Non lle habebes gustar a ninguén, pero dareivos outra oportunidade".

O disco fundacional do punk custou 6.400 dólares, nin un millón das extintas pesetas, e foi gravado en só sete días. Naquela altura, o rock de estadios producía álbumes de medio millón de dólares que tardaban máis de tres anos en ver a luz.

O Ramones que sae á venda o 23 de abril de 1976 contén catorce trallazos. O máis longo supera por pouco os dous minutos e medio. Están aí Blitzkrieg Bop, que nunca entrou nas listas de éxitos de Estados Unidos; o himno adolescente I Wanna Be Your Boyfriend, a centos de veces versionada Judy Is a Punk ou 53rd & 3rd, na que o baixista Dee Dee Ramone evoca o seu pasado de chapeiro adolescente.  "A nosa única premisa era que o punk naceu en Nova York, non no Reino Unido. A partir desa única idea empezamos a traballar", asegura Gillian McGain no limiar do seu libro.

"Antes dos Sex Pistols e dos The Clash, antes do cínico circo mediático de Malcolm McLaren, antes de que a música fose todo postura política e postureo, estivo o punk americano, con todo o seu corazón", engade o autor beat estadounidense William S. Burroughs.

Londres e Nova York dispútanse a capitalidade do punk. Na metrópole do imperio británico, os fillos dos xamaicanos esparexen reggae e ska. Debátese en 1976 a abolición da pena de morte e medra a ultradereita da National Front ao mesmo tempo có paro. O movemento squatter (okupa) era unha opción para milleiros de mozos, que facían traballos esporádicos e ingresaban entre 10 e 12 libras á semana como prestación de desemprego da Seguridade Social.

O 12 de febreiro de 1976, dez días despois do inicio da gravación de Ramones en Nova York, debutan os Sex Pistols na sala Marquee de Londres. O seu mánager, Malcolm McLaren —o do cínico circo mediático—, coñece a escena neoyorquina —fora manager dos New York Dolls— e vén de quedar pasmado con John Lydon: 19 anos, cabelo verde e unha camisola na que deixa claro que odia a Pink Floyd.
"Todo o mundo está farto do antigo, sempre actuando ao dictado duns cantos puretas saídos da universidade e fillos de pais ricos. Esperan que sexamos nós os que paguemos libras por velos actuar, pero xa non". A xornalista Sagrario Luna recolle estas declaracións de Lydon na monografía que lle dedica a The Clash, outra das bandas totémicas do punk británico.

Lydon nunca pensara en ser cantante, pero McLaren e os demais Pistols acaban por convencelo. Cando sobe ao escenario do Marquee xa mudou o seu apelido a Rotten, ou o que é o mesmo, podre. McLaren vén de dar co frontman perfecto para explotar o seu cóctel de CBGB, situacionismo francés e mesmo pensamento anarquista de Buenaventura Durruti.

Os Sex Pistols non tardan en ter os seus seareiros, entre os que se atopan unha novísima Siouxie Sioux, Steve Severin ou Billy Idol, que logo terían os seus propios grupos, e un Sid Vicious que engrosaría as filas dos mesmísimos Pistols en febreiro de 1977. A xornalista Caroline Coon bautízaos como Bromley Contingent (o Continxente de Bromley), xa que boa parte deles procedían deste distrito. "Adolescentes excéntricos, cun estilo fetish bondage, glam e unha maquillaxe que anticipa a moda gótica".

A roupa procede de tendas de segunda man e customízase segundo os preceptos do DIY (Do it yourself/faino ti mesma). As pezas máis exclusivas saen da tenda SEX que rexentan a deseñadora Vivienne Westwood e o omnipresente Malcolm McLaren en King’s Road.
O 3 de abril de 1976, os Pistols xa pasaron polo 100 Club de Oxford Street, un dos locais punteiros no Londres dos setenta, e acaban de telonear os The 101ers de John Graham Mellor, un ‘squatter’ nado en Turquía, fillo dun diplomático e saído da escola de arte que fai versións de blues americano.

Graham Mellor queda abraiado: "Os mellores eran os Sex Pistols. Vían unha pelexa entre o público, deixaban os instrumentos e desde o escenario metíanse nela. En realidade todo soaba como unha barreira de ruído branco onde non se entendía nada, pero era estupendo". O líder dos The 101ers, que viña de adoptar o nome artístico de Joe Strummer, descobre unha linguaxe para expresar as súas inquedanzas políticas e sociais. Contar o que contaba Woody Guthrie, pero no idioma do "ruído branco".

Bernie Rhodes, mánager de London SS, fíxase en Strummer malia que os The 101ers lle parecen "unha merda". O 31 de maio de 1976 Paul Simonon —o máis icónico dos baixistas punk ata a data—, Terry Chimes e Mick Jones coñecen a Joe Strummer e nace The Clash. "Bernie dixéranos: Non escribades cancións de amor; escribide algo que vos importe. O punk permíteche reactualizarte. É verídico, franco, sen florituras. É un antídoto contra Dallas e Falcon Crest", diríalle Strummer a Sagrario Luna.

The Clash debutan como teloneiros dos Sex Pistols o 4 de xullo de 1976 no Black Swan de Sheffield e embárcanse na xira Anarchy in the UK da banda de Johnny Rotten. Esa mesma noite, na Roundhouse de Londres, The Ramones celebran o seu particular Día da Independencia cabo de Flamin’ Grooves e The Stranglers.

The Ramones non foron os primeiros do CBGB de Nova York en poñer unha pica en Londres. Patti Smith fixera unha incursión previa, tamén na Roundhouse, o 17 de maio, mais ese 4 de xullo de 1976 xa ninguén puido ter conta da explosión punk. É, xa que logo, falso que os The Clash e os Sex Pistols asistisen como público ao concerto dos Ramones, pero iso non mingua a importancia do 4 de xullo. Todo o contrario.

A gasolina estaba prendida nas rúas e en medios alternativos como Sniffin’ Glue (Esnifando Pegamento), un fanzine creado polo mozo de 19 anos Mark Perry que saiu por primeira vez á rúa o 13 de xullo de 1976. O verán da furia, do odio e da carraxe vería nacer en Londres arredor de 300 bandas punk. A explosión estaba a piques de transcender o ámbito anglosaxón.

O cantautor Wolf Biermann, nado na marxe occidental do muro de Berlín, marxista convencido e exiliado voluntariamente na marxe oriental, é expulsado da RDA en novembro de 1976 por ser crítico co goberno comunista. A súa fillastra, Nina Hagen, é unha estrela xuvenil á na banda Automobil, e poucas semanas despois seguirá a chamada do Oeste para escandalizar o mundo.

No Poble Espanyol de Barcelona, unha homenaxe á mártir das mocidades comunistas Lina Odena serve como estrea o 13 de novembro de 1976 para La Banda Trapera del Río —xenreira, conciencia de clase e relatos das cloacas—, un combo de Cornellá que se considera precursor do punk en castelán e catalán.

Os grandes medios, como case sempre, chegaron un pouco máis tarde. Os Pistols foron por primeira vez á televisión —unha canle local de Manchester— o 4 de setembro de 1976. Xa firmaran un contrato con Emi cando o día 1 de decembro o presentador Bill Gundry, visiblemente borracho, se comportou coma un babeco con Siouxie Sioux, que acompañaba os Sex Pistols a unha entrevista en Thames Television. O guitarrista Steve Jones chamoulle "vello verde, bastardo e cabrón", palabras que nunca se oiran na caixa catódica, e os tabloides estiveron días a alimentar un escándalo que, porén, achegou o punk ás masas.

Para Mark Perry e outros fanzineiros, os tabloides e as discográficas multinacionais só foron unha lousa para a insurxencia espontánea do movemento. «O punk morreu o día que The Clash asinou con CBS por 100.000 libras». Foi o 25 de xaneiro de 1977.

Comentarios