Os Exploradores de Chantada

En 1914 comezaron as xestións para crear un grupo xuvenil de actividades. Era unha versión 'cañí' dos Boys Scouts que se denominou Exploradores de España
Grupo de Exploradores de Chantada. EP
photo_camera Grupo de Exploradores de Chantada.

A instancia do poder local, o mestre de Chantada Antonio Farto Bravo (oriúndo de Paredes, parroquia de Vilaboa -Pontevedra- e docente desde 1913) comeza en 1914 as xestións para recrutar a raparigos e reunir o maior número de integrantes para unha banda inspiración da americana Boys Scouts. Esta versión "cañí" denominouse como os Exploradores de España, sendo a da vila da Asma pioneira na provincia lucense.

Segundo o regulamento e os códigos dos Exploradores, esta institución "é unha colectividade de educación física e cívica" onde prometían cumprir os seus deberes con Deus, a moral cristiá, as obrigas relixiosas e "en definitiva o troquel onde han de modelarse os cidadáns do mañá". Ante as críticas dalgúns sectores ao tachala de sectaria, o colectivo defendíase alegando que eran independentes e apolíticos.

Tras numerosas dificultades é a partir de 1917 cando empezan a formarse os primeiros batallóns de exploradores con "unha xunta composta por distinguidas personalidades". Unha das súas primeiras actuacións foi en xuño de 1919, cando ás doce da mañá "declarouse un voraz incendio nunha casa de Santa Mariña, propiedade de Antonio Nodar, que destruíu totalmente a vivenda cos seus aveños, non puidendo salvarse máis que un baúl. Seis cabras e un año quedaron carbonizados e grazas á pericia dos simpáticos Exploradores, que se portaron como verdadeiros heroes, non se propagou o lume ás casas veciñas".

Os Exploradores de España ofreceron ao Goberno un grupo de 50 mozos maiores de 17 anos para os servizos en Melilla

Poucos días despois, a vila de Chantada acode en masa á praza de Santa Ana para recibir ao deputado a Cortes polo distrito e exministro de Abastecementos Leonardo Rodríguez. Os Exploradores estaban en formación con bandeira e música. A eles se dirixiu para intercambiar "entusiásticos discursos". En xuño de 1920 despiden con todas as honras ao tenente da Garda Civil e xefe honorario dos Exploradores, Benigno Ledo Corral no barrio da Costaña, que era onde partían os coches de Lugo e Ourense.

A finais de agosto, o alcalde Lorenzo Vázquez contrata para as festas patronais á banda dos Exploradores de Pontevedra, dirixida por González Teijeiro.

En 1921 a tropa dos Exploradores participa xunto ás señoras da Conferencia de San Vicente de Paul nunha subscrición patriótica para o soldado en África achegando 90 pesetas. Desde os Exploradores de España ofrecen ao Goberno «"un grupo de 50 exploradores maiores de 17 anos para os servizos de Melilla".

Coa sublevación do 18 de xullo a agrupación disipouse, despedindo unha etapa e un grupo de moita actividade

En marzo de 1922 os Exploradores da Coruña xunto ao seu instrutor, Ángel Rebollo, partiron no tren correo de excursión a Lugo. Na estación esperábanos as tropas da capital e as de Chantada. Cando chegaron, a banda municipal tocou o himno dos Exploradores e aloxáronse nun local da Caixa de Recrutamento. Realizaron excursións, foron ao cinema pola noite e entregáronlle ao alcalde dous donativos de 50 pesetas cada un para o Hospital e as Cantinas Escolares.

Ao falecer repentinamente Leonardo Rodríguez o 27 de setembro, Chantada paralizouse durante os seus funerais.

O comercio pechou todo o día, as xanelas e balcóns de todas as casas ostentaban colgaduras enlutadas e desde a capital enviaron a Orquestra da Catedral Basílica de Lugo, asistindo tamén as sociedades agrarias e a tropa de Exploradores coas bandeiras enlutadas e a sección de cornetas e tambores que "daban garda de honra ao severo túmulo".

A partir de 1923, no Cuartel dos Exploradores instálase unha sala de cinematografía e comeza a reorganizarse o seu consello, sendo nomeados coma xefe José Ramón García González e coma instrutor José Soto Lemos.

Nun informe dos Exploradores de España apúntase que o 11 de setembro de 1923 desprazaríase desde Ourense a Chantada para unha visita de inspección "o delegado oficial do Consello Nacional dos Exploradores de España e tesoureiro xeral, o Ilustrísimo señor Conde del Castillo-Fiel, acompañado polo presidente e secretario do Consello de Alto Padroado e o presidente do consello técnico, Lorenzo Vázquez Macedo, Daniel Vázquez Campo e José Ramón González". Conde del Castillo dispuxo que a tropa se dirixise ao local dos Exploradores. "Pronunciou un discurso ensalzando as vantaxes da institución, as fundadas esperanzas que o Consello Nacional ten en que os gobernos concedan beneficios extraordinarios aos mozos que a ela pertenzan e, por último, fixo a rotunda afirmación de que consideraba a todos os exploradores como fillos espirituais seus, anunciando ao propio tempo a constitución no ano próximo, nun lugar de Galicia, do campamento xeral das tropas do Noroeste".

Ás nove e media ofrecéronlle un banquete no mellor hotel da vila os "conselleiros, socios protectores, demais invitados e o cura Eduardo Buján Fernández interpretando o himno a banda de música municipal, ao termo o Delegado rogou ao cura que rezase un Padrenuestro pola alma do preclaro instrutor desta tropa, Manuel Vázquez Campo, que entregou a súa vida en holocausto da Patria con motivo da desgraza do ano 1921, cuxo recordo agradeceu en belas e sentidísimas frases o irmán do malogrado compañeiro, secretario do Consello e avogado Daniel Vázquez Campo". Ás sobremesas os Exploradores "obsequiaron aos comensais con cantos rexionais acompañados coa gaita galega polo subinspector e xefe da banda Jacobo de Arco y Campo".

Coa sublevación do 18 de xullo a agrupación disipouse. Nun documento presentado ao Concello por Anxo Gómez Montero e Eduardo Seijas Vázquez con motivo de poder institucionalizar o escudo heráldico de Chantada recollen distintas probas testificais, como a de Modesto Lorenzana López, que pertenceu aos Exploradores en 1916 e lembra "que cando se iniciou o Movemento, no ano 1936, fixo entrega da bandeira ao Concello".

Comentarios