Yukio Mishima, un samurai feito de chumbo

YUKIO MISHIMA naceu no lugar axeitado, Tokio; pero no ano errado. 1925 era demasiado tarde para ser un samurai. "Aspiro a promover a xustiza no mundo, o estilo de vida de Yoshida Shoin", confesa nun diálogo co crítico literario Takashi Furubayashi pouco antes de morrer. Alianza Editorial vén de traducir ‘Últimas palabras de Yukio Mishima’, onde se reúnen unha conversa con Furubayashi en 1970 e outra co tamén crítico literario Hideo Kobayashi en 1957.

Mishima era fillo dun alto cargo do Ministerio de Pesca e foi enviado a criarse cunha avoa. A vella Natsu aillou o cativo para moldealo. Procedía dunha dinastia samurai e casara cun burócrata que fixera fortuna nas fronteiras coloniais. Natsu lía en francés e alemán os clásicos europeos —Rilke, Balzac, Dovtoieski, Cervantes,...— e era unha apaixoada do kabuki, o teatro tradicional xaponés. Ela trazou as liñas que guiaron a Mishima: idealización do pasado patrio, coñecemento notable da cultura occidental e sublimación do teatro.

Esa etapa da súa vida vai encauzalo cara as letras, que identifica co feminino, e coas armas, que adscribe ao ámbito masculino. "Vivimos nunha época na que se maltrata a forza", denuncia, antes de poñer a Suecia, que vén de implantar o estado do benestar, como  "un país afeminado que vive no relativismo". Nunca perde de vista que "as armas e as letras poden percorrer camiños aillados temporalmente, pero ao final teñen que converxer nunha mesma vía".

No seu caso, ao ser un mozo débil, sabe que necesita  facer un esforzo excepcional para obter unha mellora física apreciable. Empeza a practicar culturismo e artes marciais. "Un pode morrer mesmo aos 18 anos. Soamente dese xeito consegue a perfección. Vivir sen facer nada, envellecer lentamente, é unha agonía, é desgarrarse no propio corpo", opina pensando no modelo de poeta-soldado do Século de Ouro español e inspirado pola lectura marcial que el fai sobre a louvanza da vontade de Nietzsche.

A chegada da Segunda Guerra Mundial, coa súa sofisticación armamentística, leva a Mishima a aceptar que nunca se producirá o regreso  glorioso dos samurais. Paradoxalmente, o conflito bélico ábrelle a posibilidade de ser un heroe. Mishima escolle a posibilidade máis radical: ser pilotos kamikazes. Convertirase nun misil humano dando a súa vida polo Xapón dos valentes que recreara na casa da avoa Natsu. Unha tuberculose derruba os castelos aéreos que erixira. Para a súa vergoña, é destinado a unha fábrica de avións. "Cando me mobilizaron para traballar en Servizos Laborais, os meus compañeiros caeron baixo as ametralladoras dos avións inimigos", lamenta por non ser máis que un escudeiro dos que se sacrificaban para a eternidade.

Fracasada a vía das armas, mira novamente ás letras. O seu pai bloquea a súa pretensión de ser escritor, mesmo prohíbelle mesmo soñar coa literatura. A nai, máis tolerante, cubre as súas incursións noturnas na narrativa, as horas de escrita clandestina. Ten que estudar Dereito, espacialmente o sistema xurídico alemán, os socios bélicos de Xapón. Remata a carreira e empeza a traballar no Ministerio de Facenda. Chega sempre con olleiras á oficina. Leva unha dobre vida laboral, pero tamén social. De día suspira entre impresos e mataselos; de noite, respira escribindo ou frecuentando bares de homes que aman homes.

A súa primeira novela ‘Confesiones dunha máscara’ (Alianza) é un berro sobre o extenuante que lle resulta ser o Mishima funcionario e o Mishima escritor; o Mishima heterosexual e o Mishima real. A novela convértese nun éxito e nun escándalo a partes iguais. Resulta extraordinario que un autor xaponés revele a súa homosexualidade nun texto público. Ten 24 anos e pode deixar o emprego diurno e burocrático.

Malia os logros, non se atreveu a ser coherente coa súa pulsión. Sométese a relacións con mulleres. A primeira noiva acaba sendo a esposa do emperador. A segunda, Yoko, acaba casando con el e dándolle dous fillos.

Os asuntos sexuais non lle preocupan. A masculinidade é un valor tradicional para todo fascista, pero non se proba nunha cama, senón nun campo de batalla. "A miña autodisciplina, adoptada na infancia, dicíame que máis vale morrer que ser unha persoa tibia, pouco viril", defínese na obra de presentación.

Mishima pasea por un Tokio que lembra continuamente a derrota: as dúas bombas atómicas que arrasaron Hiroshima e Nagasaki, o exército invasor patrullando as rúas, unha constitución imposta e un emperador que tivera que negar na radio a súa condición de deus para presentarse coma un xaponés calquera, aínda que adornado de privilexios.

Na conversa con Furubayashi, o autor manifesta o seu "odio mortal pola noción de emperador da posguerra", pero superpón o seu desexo de ver ao pobo unido, libre de partidos políticos que o dividen, baixo un liderado divino. O seu modelo é o samurai Yoshida Shoin (1830-1863), defensor da violencia como medio para devolver o poder ao emperador e liberar o país de estranxeiros. Ao sincerarse, queda claro que o exercicio do poder real non lle interesaba. Era un asunto co que convivía, un asunto paralelo á súa vida. "Como estaba cego a asuntos políticos, non entendía as correntes políticas da posguerra. Se me poñía a artellar puntos de vista políticos, facíame tal lea que me daba vergoña. Daquela, e a modo de escapatoria, tomei a decisión de encarnar o papel de intérprete da supremacía da arte".

Como non podía reconstruír a felicidade samurai que lle amosara a súa avoa Natsu na realidade, converteu a súa vida nunha obra de ficción na que logrou ser Yoshida Shoin e vivir no mundo que se perdera antes de nacer el.