''Hoxe non hai escola''. Supoño que foi esa a frase coa que moitas persoas da miña xeración espertamos o vinte de novembro de 1975. ''Tampouco a haberá nos vindeiros días''. Aquel era sen dúbida un signo de excepción que contrastaba coa aparencia de normalidade coa que se recibira unha nova agardada. Outra frase que me quedou gravada na memoria foi un aviso tamén insólito de miña nai, que me convidaba a asistir a unha programación televisiva adulta e en horarios desacostumados: ''Atende ben a todo isto que estás vendo. De maior haste alegrar''. Fun guiada, malia non entender moito aquel consello, e atendín. Por suposto, andando o tempo, alegreime.
Na compaña da miña avoa, unha muller de terra, nada noutro século, sentei horas e horas diante da televisión rompendo calquera rutina. Eu coa miña curiosidade de nena. Ela cos seus recordos. Presenciamos sen pestanexar as ringleiras de persoas que lle daban ''su último adiós a Franco'', as honras fúnebres enteiriñas, as semblanzas biográficas do finado e do futuro rei, os desfiles. Os acontecementos que estaban a mudar, sen eu sabelo, a historia política de España lémbroos como unha foto fixa. A mesma que bloqueara aqueles días a programación dunha televisión en branco e negro. A mesma que había bloquear, nas páxinas dos libros, a visión oficial dunha historia que máis adiante tería que aprender. Pouco máis recordo daquel vinte ene, data na que se cumpría seica o aniversario do falecemento de José Antonio Primo de Rivera, a quen unicamente asociaba cunha silueta na Enciclopedia Álvarez adornada cun xugo e unhas frechas
Máis que lembrar estes feitos que dormitan entre arañeiras, práceme imaxinar como viviriamos hoxe tales acontecementos e como saberiamos deles na era das comunicacións no peto e en tempo real. Póñome a imaxinar como coñeceriamos a noticia, posibelmente por internet, como comezarían as redes sociais a botar fume, como empezarían a entrar whatsapps dos nosos contactos. Pregúntome como serían as horas e os días previos, como circularía aquela información que andaba na boca da xente, que camiños percorrería rumoroloxía sobre a suposta vida artificial na que se estaba a manter o ditador moribundo, ou sobre o agardado para tantos, e temido para algúns, cambio. Este exercicio de imaxinación lévame tamén a pensar como sería a censura nos tempos de internet no peto. Exercería o réxime a censura en internet? Apagaríanos tamén, ou deixaría a baixa voltaxe, esa luz? E, sobre todo, de que argucias botariamos man para burlar a cibercensura? Como se traducirían á linguaxe das redes as estratexias de supervicencia -persoal, política e cultural- practicadas durante décadas? Mentres isto penso, non sen esforzo, desexo nunca máis ter que presenciar no meu estado honras a un ditador.
