NON SEI SE coñecen o cadro ‘Camiñante sobre o mar de nubes’ do pintor romántico alemán Caspar David Friedrich. No óleo vese un home de costas, con caxato e levita, situado sobre o picouto dunha montaña, a contemplar a néboa mesta da que asoman as cristas doutras montañas. Só o título da obra desmente a ilusión de estarmos diante dun mar embravecido. A paisaxe pertence á chamada Suíza de Saxonia. Estes días, á vista das imaxes do temporal, lembreino moitas veces e, neste caso, era a escuma a que suxería a presenza de nubes baixas.
Nubes ou mar, aínda que visualmente se presten a confusión, teñen unha diferenza substancial: Ao home do cadro abondaríalle o propio equilibrio e a cautela á hora de camiñar para sobrevivir porque, á parte de potenciar a dor de ósos, a néboa ten escasa capacidade vulneradora. Porén, na costa, fronte ás augas alporizadas, non serve outra precaución que a distancia. Unha grande vaga pode engulir persoas igual que un crocodilo insectos, sen a máis mínima posibilidade de reacción. Vímolo, por desgraza, unha e outra vez, nestes días aciagos. O gran poeta do mar, Bernardino Graña, xa nolo advertira: «Un soturno caimán(…)/Unha gandra sin muros nin cancelas./Un ollo aberto pra engulir profundo/as formigas, os homes, todo o mundo,/incluíndo os luares i as estrelas». E servennos tamén para os océanos as palabras doutro poeta, Novoneira, referidas á montaña: «Aquí séntese ben/o pouco que é un home».
Aquel personaxe de ‘Cousas’ que, segundo nos conta Castelao, lía os libros que non entendía e laiábase de non poder profundar máis porque non sabía latín, dixo un día: «O mar, ¿sabes? O mar… ¡é un fenómeno!». Xa me referín a el noutra ocasión porque, o que pode semellar unha perogrullada, ou cando menos unha obviedade, paréceme unha magnífica definición. Unha das acepcións de ‘fenómeno’ é ‘suceso’, ‘feito’. O mar existe sucedendo, acontecendo, movéndose. E sucede que os seus movementos van da danza sutil á arroutada bestial porque, se algo leva na natureza, é a labilidade. Por iso non podemos fiar nunca del e o prudente é recordar, cando nos mostra o rostro máis amábel, aquel outro terríbel ao que muda tantas veces.
Sería cruel falar da imprudencia de quen, por esquecer estas cousas, paga coa vida. Hai persoas que non senten medo nin vertixe e que mesmo gozan co risco. Non sei se é, como se ten dito, unha cuestión xenética. Aínda así, non semella ese o perfil das últimas vítimas. A realidade é que nestes días superáronse todas as previsións, como se o soturno caimán tivese fame atrasada e se aventurase, para procurar alimento, alén dos territorios propios.
