AS ACUSACIÓNS CONTRA o marchante Carlos Bergantiños por vender obras de arte falsas poderían dirixirse por elevación contra unha parte da produción occidental de roupa e complementos.
O FBI acusa o empresario de arte de Guitiriz de contratar un chinés para falsificar obras de arte a 200 dólares a peza. Pei Shein Qian asegurou a The New York Times que recreaba «obras que compraba xente que non se podía permitir adquirir os orixinais».
Ese sentido democratizador fora alentado por Andy Warhol, que multiplicaba obras, ou por Haring, que presumía dos negros que lle pintaban cadros nos que se reservaba a sinatura. Mesmo Damien Hirst ten contratada unha rapaza para que lle trace círculos porque a súa torpeza lle impide facelo. Hirst contribuíu ao declive da autoría e a recuperación do obradoiro cun nome de peso á fronte da pintura clásica. O seu mérito foi vender unha quenlla en formol -que acabou podre- por 9,2 millóns de euros.
A pulpa da historia de Bergantiños, como apuntaba o artista Germán Refojo en El Progreso, é a súa traxectoria, que o levou dende a casa de Isolina do Capataz de Parga (Guitiriz) a moverse con soltura no pechado círculo da arte de Nova York, onde o importante é darse xeito estaricando o dedo maimiño ao coller a copa de cava.
Bergantiños nunca esqueceu os artistas galegos. Levou uns cantos lucenses para promocionalos en Nova York. Un elixido contoume que o mantiña nunha nave de Queens. A súa fortuna era ducharse por cinco dólares nun ximnasio no que adestraban boxeadores hispanos. Alí fixo amizade cun exadestrador de Mike Tyson.
Ese creador e máis eu compartimos debilidade polo combate de Muhammad Alí e Joe Frazier en Manila en 1975, que conta o documental ‘Thrilla in Manila’, de John Dower. No transfondo había dous afroamericanos pelexando por diferentes visións do racismo.
A serie ‘Debuxos de negros’ que pintou en Nova York en 1939 é o máis interesante de Castelao xunto cos cadros de principios de século XX, con ese aire social de Grosz e a un recatado Schielle. A galería About Art, de Pontevedra, amosa novidades recuperadas como ‘Cincuenta homes por dous pesos’ nunha edición limitada de 1940 e ‘As cruces de pedra na Galiza’, editada por Nós en 1950.
Negros, pero non pola cor de pel senón pola suplantación, son os que reuniu o CGAC de Santiago na mostra ‘27 negros’, que vai ser das últimas que promova Miguel Von Hafe porque xa avisou de que cede a dirección do centro.
O seu labor de cinco anos, cadrando co lustro de racionamento orzamentario, paréceme notable e, sobre todo, discreto. Algo que agradezo tras a guerra púnica que derrotou a Gloria Moure como directora do centro e o ‘blitzkrieg’ que rematou en 2013 cos vinte anos de Manuel Arroyo na xerencia. Todo o que atopei contra o actual responsable foi críticas pola escasa atención á creación galega.
Von Hafe non debía de saber que Bergantiños podería abrirlle o paso a obras de Maruja Mallo. O marchante xa tivo que someterse a un xuízo no 1995 acusado de vender pezas da vivairense recreadas sen permiso da artista. A experta Pilar Corredoira deu o seu ‘nihil obstat’ e non foi condenado. Asintamos.
Carlos Bergantiños non soamente dispuña de cadros de Mallo, tamén levaba na carteira varias obras de Warhol, de quen se presumía amigo.
Eu nunca podería ser amigo de Warhol. Se lle presento alguén así á miña nai, que naceu no mesmo Bilbao, logo o criticaría: «Vaia pelos que leva este amigo teu!»
O DÍA DO LIBRO SENTEI diante do televisor para esperar pola milagre dunha idea fresca a prol dese soporte. Poniatowska confirmoume na cerimonia do Cervantes que se poden escribir discursos rabiosos e emocionantes sen manifestar que os libros son as paisaxes máis queridas nin parvadas desa catadura intelectual.
De quitada a escritora mexicana, todo foi tópico sumado a lugar común para salvar a lectura. Xa na noite, o último refuxio para atopar unha idea orixinal foron os medios públicos.
En ‘Foro aberto’ brillou a pedra filosofal: a solución está en que lean os escolares. Descargamos nos rapaces o futuro do libro, un asunto no que os adultos non debemos de ter responsabilidade.
Presumindo que o 90 por cento dos cativos non excluirá a lectura do seu ocio ao cumprir quince anos, esa xeración chegará tarde para preservar o libro; cando menos, no seu formato en papel.
Os tertulianos do espazo televisivo engadiron outras ideas cansinamente ata que pasaron a debater a demisión de María Biempica, que ten ben máis sustrato.
Vencido pola ansiedade, corrín onda o aparello de radio. Acendín cando columniaba Xosé Carlos Caneiro. O escritor lía unha listaxe de colegas impostando a voz: Cervantes, Shakespeare... As enumeracións e a énfase son trucos para agochar a falta de argumentos. Ao final, achegou a iniciativa: «Reclamo, demando, pido 365 días para o libro». Guau!
Pasou o Día do Libro, pasou o disimulo. Non precisamos lembrar títulos por se nos fan unha enquisa. Quedan 364 días de ver ‘Con el culo al aire’ e ‘La que se avecina’ sen maior desvelo lector.
(Publicado na edición impresa o 26 de abril de 2014)
