Aos 5 anos xa estaba fóra de Galicia. Meu pai atopou traballo en Madrid e eu pasei de vivir no paraíso a facelo nunha cidade inhóspita, brutal, cunha lingua que non coñecía. Así foi como sufrín ese complexo de inferioridade, ao falar unha lingua que ninguén coñecía nin estaba recoñecida. Cando fun á universidade foi cando o meu sentimento de Galicia se converteu nunha consciencia de Galicia e vontade de servizo, así que decidín dedicar a miña vida ao país, e convencer á xente, sobre todo aos emigrantes que chegaban cunha maleta e unha caixa de zapatos cun queixo, que falar galego non é falar mal, é falar ben, como outras tantas formas de falar ben.
Basilio Losada / Santa Comba / A Penaboa /Láncara
|
|
|
Abandeirado (Ilustración: VINICIUS) |
Meu galego é o que aprendín a falar na miña aldea, na parroquia fonsagradina de Freixo e ás veces se me veñen palabras de cousas da agricultura que desapareceron e, canda elas, as palabras coas que se denominaban. Na miña aldea, Ferreira de Arriba, desagrarizouse. Eramos noventa veciños e agora quedan dous solteiros e un viúvo. Con ese panorama...
Pegerto Saavedra / A Fonsagrada
Na escola falabamos o castelán e tamén cando o mestre ía acompañado de alguén de fóra e topabamos con eles tiñamos que dar as boas tardes en castelán, senón ao outro día había castigo.
Vicente Touzón/ O Courel
Aceptabamos a diglosia granítica que se instalara na sociedade coma se pertencese á orde natural das cousas. O párroco, os mestres, os artistas do cine ou o médico falaban castelán, o mesmo idioma que liamos nos xornais e tebeos ou que escoitabamos pola radio. A lingua dos usos formais, porque logo a vida de verdade se desenvolvía na fala de noso. A fala dos xogos, da familia, do traballo, dos aloumiños... era o galego. E tamén a lingua das narracións orais que eu escoitaba fascinado, sen saber que aquelas historias asentaban os primeiros alicerces da paixón polas palabras que acabaría por levarme á escrita e a me converter, tamén eu, nun contador de historias.
Agustín Fernández Paz / Vilalba
Todo o ensino era en castelán, naturalmente, e o castelán era tamén a lingua que se falaba na miña casa. O galego aprendino cos rapaces, na rúa. Alí estaba a lingua do país, agromando ventureira coma as herbas e as silvas dos camiños.
Manuel Meilán / Lugo
Con respecto a cando comecei a escribir, houbo un avance grandioso. Tamén penso que, a estas alturas, o galego tiña que estar afianzado na sociedade dunha forma máis intensa e cun compromiso claro de todo o mundo. Que a cousa vai lenta? Pois si. Aquí pasa o que dicía Díaz Castro no seu poema Penélope: «Un paso adiante i outro atrás, Galiza, / i a tea dos teus sonos non se move». Hai que pensar moitas cousas nestes momentos e buscar un clima de unión para impulsar en todos os eidos o idioma que nos fai ser un pobo.
Xavier Rodríguez Barrio / Lugo
Hai sesenta anos, un mozo de Roás chegou á Coruña; era un labrador que facía o servizo militar no exército de Franco, e facíao con noxo, pois toda a súa familia fora da Frente Popular. Moitos anos despois, seu fillo máis vello, que aos once anos foi estudar a Lugo, cando volveu á casa dixo en plan moi imbécil unhas palabras en castelán, e sendo reprendido, preguntou por que tiña que falar en galego. «Porque nosoutros o falamos sempre», respostoulle aquel home; e despois contáballe a miúdo, para afirmalo na fidelidade, como na Coruña, a gran cidade, se falaba máis galego ca en Lugo e na Feira do Monte, e os comerciantes e os burgueses e as xentes estudadas, e mesmo moitas raparigas, meniñas da Coruña, case igual que os obreiros e que as xentes do mar. Aquel home morreu hai catorce anos; chamábase Ricardo Cabana Ben, e seu fillo está agora diante de vós nesta cidade da Coruña.
Darío Xohán Cabana / Cospeito
Aos seis anos marchei para Madrid e alí vivín en ambiente de toureiros e de flamenco; perdín o galego, que recuperei despois, de regreso en Galicia. Agora síntome invadido igualmente polos dous idiomas. Só un deles funciona á hora de dicir «escotrexandoou dexemado».
Paco Pestana / Castroverde
O mestre falaba en castelán coa intransixente firmeza de quen cumpre un alto e sagrado deber. Eu tiña a vantaxe de que coñecía o castelán porque sabía 1er ben e tamén sabía escribir. Non tiña dificultade intelectual para entender e aínda para falar elementalmente o castelán, que era unha situación privilexiada entre os nenos que estaban na idade de entrar na escola. Mais como a miña expresión espontánea e habitual se manifestaba en galego -o galego era o meu idioma-, o súpeto e ríxido cambio de lingua producía en min un sentimento de distancia psicolóxica.
Ramón Piñeiro / Láncara
Un ano, polas vacacións de Nadal, estabamos á mesa os seis irmáns, os pais e a tía Dídica. A min ocorréuseme falar en castelán e ela botou unha enorme gargallada que me fixo decatar do ridículo que era renegar do idioma dos antergos. Logo, a lectura da Revista Finisterre e de libros acerca de Galicia, que o esgrevio Vázquez Saco levaba á biblioteca do seminario, arrequentaron e afirmaron estas devocións que teño e a miña entrega ao galeguismo foi medrando intre a intre.
Nicanor Rielo Carballo / Arcos de Frades / Pol
Fun estendendo o horizonte das miñas lecturas dos libros de meu pai, que non me puña niso pexa ningunha, e así comecei a ler á nosa Rosalía e a Curros do que tiña un exemplar de Aires da miña terra. ‘O divino sainete’, na edición da Biblioteca Gallega na que, por certo, figuraba o texto da sentenza pola que fora condenado.
Luis Tobío / Viveiro
En Vilalba a maioría da xente era galegofalante agás algúns que eran moi finos que tiñan a ligua materna o castelán porque o galego parecíalles pouca cousa. A miña familia proviña de campesiños, o que determinou que fose galegofalante.
Xosé Luis Novo Cazón / Vilalba
No seminario, como pretendía (e pretende!) o franquismo para toda a sociedade, estaba proscrita a lingua materna e normal da inmensa maioría dos rapaces que alí estabamos. A mensaxe era: a lingua de teus pais, o único idioma que levas escoitado e falado durante toda a túa vida, aquí non vale. Deberás abandonar esa lingua de labregos e mariñeiros, de xente do común.
Xavier Docampo / Lugo
Nada de literatura galega, porque iso non se coñecía, non existía. Esa etapa vén xa con Manuel María aos dezaseis anos. Eu aos dezasete ou dezaoito coñezo xa a Fole polos libros que ten Manuel María. Eu empezo a vir a Lugo para coñecer a Fole polos primeiros libros que coñezo, pero veñen de aí. Vén dun ambiente popular de dúas familias, unha de lectura, outra de radio.
Lois Diéguez Vázquez / Monforte de Lemos
Nós, o galego de verdade non o sabemos, o galego-galego fálano ben pola parte de Lugo. Nós falamos así, daquela maneira.
Xosé Luis Santos Cabanas / Lugo
Antoloxía da Memoria de Lugo:El Progreso: luns, mércores e sábados.TeleLugo: martes, ás 22.00 horas. Reemisión diaria. Dirección: José de Cora. Imaxe: Memé Díaz. Ilustracións: Vinicius. Fotografía: Arquivo EP.
