''Se le agarrotaron los dedos de las manos y quedó sin habla, tanto miedo pasó''

Nací hace 42 años en una pequeña aldea del municipio de Samos. Soy artesana cestera y allí llevo a cabo el trabajo de recolección y elaboración de mis piezas. Durante mi infancia y adolescencia colaboré como pastora del ganado que poseía mi familia, vacas, ovejas, y cerdos. La primera vez que vi el lobo tenía unos 12 años, estaba en un prado cerca de casa guardando los cerdos, en aquella época se veía más a menudo en este lugar. Los lobos son depredadores necesarios para la biodiversidad, aparte de un animal del que quedan contados ejemplares en toda la Península, por lo que considero que su exterminio no es una medida correcta.

O lobo

O lobo sempre fantástico (Ilustración: VINICIUS)

Lola Tourón / Samos

Según mi querido amigo Álvaro Cunqueiro, los lobos gallegos son bilingües y les gusta mucho oír, escondidos en la maleza, la lectura de las noticias del periódico, que algunos campesinos leen en alto castellano tomando el sol y fumándose un cigarro. Entonces, el lobo sonríe para sus adentros satisfecho y, en este momento, suele ser totalmente inofensivo.

Juan Perucho / Santa Eulalia de Bóveda

Aínda hoxe me aterrorizan as historias de lobos, anque din que o lobo non é tan fero como o pintan. Agora están a aparecer lobos nos arredores de Vilalba e eu agardo cando aparezan polo centro da vila como apareceron polo centro de Barcelona.

Xosé Luis Novo Cazón / Vilalba

Unha noite dúas rapazas de Prado que volvían dunha festa dispoñíanse a cruzar a ponte de Lousende. Cando acabaron de cruzar a ponte -que agora non se usa-, un lobo quixo atacalas. Unha das rapazas foi moi rápida e subiu a un carballo que tiña as polas baixas, pero a outra con mala sorte foi atacada polo lobo e matouna. En memoria deste acontecemento puxeron un cruceiro no mesmo lugar onde as atacou o lobo. A ponte de Lousende, na que aconteceu isto xa non se usa, pero o cruceiro segue alí.

José Manuel Roca Carnota / Prado / Friol

Lobos había moitos daquela e tíñanselles un medo feroz. Eu nunca encontrei lobos. Ovellas houboas toda a vida. Miña nai ía coas ovellas e coas vacas. Cando ía ao monte sempre levaba algo para bordar sen modelo. Todo o que facía saíalle da cabeza.

Remedios López Villar / Silvela / Friol

Escoitei dicir a moita xente que vira o lobo. E posiblemente eu tamén o vin algunha vez e pensei que era un can. Non teño conciencia de telo visto, pero andabamos polo monte e viamos cans que podían ser o lobo. Fuxían e fóra. Daquela había comida no monte. Non había problema ningún.

Tareixa Campo / O Incio

Había raposos e lobos. Eu vinos moitas veces no monte. Tíñalles medo e os maiores dicían que se o vísemos, fuxíramos. Había un refrán que dicía: «En xaneiro, sete lobos en cada carreiro». Coméronme as ovellas e as cabras. Mataron unhas cantas, e ás que non, feríronas. Tiñamos que andar con elas, coidando de que non viñera o lobo. Berrábamoslle: «¡Ai, ladrón; vaite!». E marchaba. Non eran tan malos coma agora. Agora matan vacas, xatos, burros, matan de todo.

Adelina Fernández Ferreiro / Piñeira / A Fonsagrada

Si una oveja con su cría se quedaban perdidas, era normal que durante la noche fueran atacadas por el lobo. Aunque las leyendas populares se nutrían de fantasías sobre este animal, no era frecuente el ataque a las personas, pero sí era cierto que su principal fuente de alimentación procedía de ovejas, corderos y cabritos. No le hacía falta al lobo salir de caza, pues era la presa la que acudía a su territorio (al monte) a diario. Permanecía al acecho en los límites del bosque, y cazaba lo que se le aproximaba. Era necesaria una época de hambre producida por nevadas persistentes, para que se aventurara a un ataque a la vista de los pastores, que disponían de perros que le hacían frente con muchas posibilidades de éxito. Estaban provistos de collares con púas de acero que hacían inútil el ataque a la yugular, objetivo en la primera envestida.

Manuel Romay / Ombreiro / Lugo

El pequeño núcleo de población de As Invernegas se halla situado al este de Mondoñedo. Desde comienzos de los años setenta del siglo pasado permanece deshabitado. Por el año 1852, residía en la vivienda más antigua, conocida como Casa do Cuco, el matrimonio formado por Antonio Grandío Fernández y Rosa Fernández. Una fría noche invernal, Antonio Grandío regresaba hacia su domicilio y se percató de que era seguido por varios lobos. Cada vez se le acercaban más. Antonio aceleró el paso y en las inmediaciones de su vivienda echó a correr y se desprendió de la chaqueta que vestía, con intención de que los lobos se entretuvieran con ella y surtió efecto. Penetra en su cuarto y coge un viejo fusil de chispa que siempre tenía apoyado en la cabecera de la cama. Efectúa desde la ventana unos disparos y los lobos desaparecen del lugar.

Andrés García Doural / Mondoñedo

O lobo tampouco baixaba a Portomarín mesmo, pero había moitos zorros! Historias de lobo contábanse en parroquias máis altas, Caborrecelle, Recelle e nas zonas de Narón xa se falaba de que se vían lobos e de que algún señor lle levaran unha ovella ou dúas, pero eu creo que máis que lobos o que atacaban a estes animais eran cans de palleiro da casa que non comían o necesario e moitas veces ían por unha ovella.

Eloy Rodríguez López / Portomarín

O corno tocábase para o Concello e tiña como misión principal dar avisos e espantar o lobo. Cando o lobo escoitaba o corno pegaba saltos como de dez metros.

Juan Sánchez Rodríguez / Xan de Vilar / Seoane do Caurel

Sabiamos que viña o lobo porque espantábanse as ovellas e botaban a correr. Entón un por un lado, e outro por outro, berrando: «O lobo! O lobo!». E o lobo desaparecía.

José Manuel Pol Herbón / Serés / Castroverde

Agora non hai lobos; pero téñolle oído a meu papá que cando el era rapaz os había. El criouse na casa duns tíos porque quedara orfo e mentres foi menor de idade a casa estivo ao cargo duns caseiros. Sucedeu que fora ao muíño con molaxe e na Ciguñeira saíronlle os lobos no monte Portoburato. Decatouse cando a mula empezou a bufar e agarrouse forte ás rendas. A cabalaría botouse a trotar e ao chegar á casa petou na porta coas ferraxes. «Saíronlle os lobos ao pequeno!», berrou a tía. Contaba o papá que se lle agarrotaron os dedos das mans e que quedara sen fala, tanto medo pasou.

Elvira López / O Páramo

Un tipo curioso del que no conozco el nombre fue cierto rapaz de San Martiño da Ribeira, que dejaba la ventana abierta con el magnetófono funcionando. De esa forma logró registrar hasta cuarenta aullidos de lobos.

Ánxel Fole / Navia de Suarna

Antoloxía da Memoria de Lugo:El Progreso: luns, mércores e sábados.TeleLugo: martes, ás 22.00 horas. Reemisión diaria. Dirección: José de Cora. Imaxe: Memé Díaz. Ilustracións: Vinicius. Fotografía: Arquivo EP.

Comentarios