Retallos de Frei Xosé

Sendo rapaz, lera unha biografía novelada de San Francisco. Aínda parecéndome duro que lle devolvese os vestidos ao pai —pensaba nos meus, o feo que resultaría—, aquel simbolismo e escolla integral da pobreza tiña forza suxestiva inesquivable. A parte ascética (estigmas incluídos) resultoume así mesmo trago difícil; compensábaa, porén, a mística e efusión fraternal polas criaturas e elemento cósmico.

O de Asís era tamén andador, viaxeiro. Iso, e outra lectura máis ou menos contemporánea sobre Frei Junípero Serra e as misións de California, estableceron en min simpatía permanente polos frades de marrón e carapucha. Pouco se ve tal hábito en Lugo, pero vinte anos despois volveu axudar a literatura: franciscano era Guillermo de Baskerville, e Ubertino da Casale. Non leron O nome da rosa?; nin viron a película? A tempo están de facelo e concibir, se cadra, empatía coma a miña.

Polo medio xubilárase Ona de Etxabe (primeiro bispo do que fun consciente) e o ano seguinte veu aquel freire de Santiago. Antes da consagración fixéranlle unha longa entrevista radiofónica, e a miña memoria conserva dous detalles: voz que suxería relativa mocidade; cita, a pregunta sobre lecturas galegas, de Curros e Pondal.

Escolla notable: o bardo nacional, autor do Himno; o vate rebelde, fustrigador de curas, no seu día excomungado. Correndo 1980 o Rexurdimento e a súa Tríada suprema (Rosalía supoñíase) non figuraban no acervo cultural da maioría. Dicía algún que o franciscano era home conservador; mais pouco émulo aparentaba daquel Guerra Campos reclamado pola extrema dereita para a sé compostelá.

Foi bispo Frei Xosé Gómez, o terceiro lucense en vida miña. Vinte e sete anos, con idioma galego empregado en numerosa ocasión excepcional e insuficiente impulso (certamente, fronte a notable renitencia, desafección de non pouco cura e bastante laico) na moito máis transcendente vida cotiá. Din agora que el era progresista, e eu non sei. Dou fe, con todo, de que en ocasión singular demostrou intelixencia e apertura; non é mal momento para pagar a débeda, relatándoo.

No 1981, traballei eu no Clube Cultural Valle-Inclán para a Semana das Letras Galegas. No programa —que, modestamente, non era malo— incluíuse un concerto do Grupo Universitario de Cámara, dirixido por Carlos Villanueva; pensamos na Catedral como marco e, coa mediación de Xosé Castiñeira, aló fomos ver o epíscopo. Recibiunos e non puxo ningún problema: sería o 13 de maio, na capela do Bo Xesús.

Chega o día, pola tarde o Grupo e a noticia: disparáranlle ao Papa no Vaticano; faltaba de Lugo Frei Xosé e a Curia (eludamos nomes) parecía escasamente disposta a permitir o concerto; Villanueva paseaba con certo desespero; Castiñeira procuraba a autorización; un dos cregos presentes dicía seguido, en alto: “Mi opinión es que no”.

Non o vimos claro ata que o bispo chamou (ignoro se de motu propio), demandou para falarme e estableceu que había concerto. Fracasara o atentado, Xoán Paulo II vivía; así e todo, hai instantes que retratan.

En fin: o 2007 levou a monseñor Araúxo, o 2008 empeza levando a monseñor Gómez. Virá onda nós outro prelado relativamente novo, con bagaxe académica e experiencia docente; coma o seu predecesor. Sobre o que traia, Deus dirá, e o tempo.

Comentarios