Fedro , Esopo, La Fontaine e o español Samaniego, entre outros, relatan nunha breve fábula como os montes se poñen de parto e, tras grandes voces e espaventos, paren un ratiño, «un ridículo rato» segundo cita de Horacio na súa ‘Epístola aos Pisóns’. De aí vén a expresión «o parto dos montes» que aplicamos ás grandes promesas ou ameazas que terminan en pouca cousa ou en nada. En Galiza hai anos que asistimos ao parto dun monte, o Gaiás, anunciado tamén con múltiplas e variadas voces. Unha cousa sabemos con certeza: o resultado tamén ha ser un roedor porque, mesmo antes de se completar o seu ciclo embrionario, rilla nas arcas do erario público coa voracidade que caracteriza a estes bichiños. Fóra diso a comparanza xa non serve. A Cidade da Cultura non vai ser pequena nin ridícula, senón grande e fermosa. O soñador que se alugou para soñala (aquí hai un eco de Neruda), Peter Eisenman, un mago da deconstrución, cumpre no seu proxecto o seu principio de que a arquitectura ten que facer lugar substituíndo o lugar, cuestionándoo, transformándoo, alterando aquilo que debe situar. Non entende o seu traballo sen unha filosofía que o sustente e por iso non dedica menos tempo aos proxectos que a elaborar teoría. Seica traballa con diagramas arredor dunha idea matriz xerada pola reflexión sobre o lugar, a historia e o programa. Así as súas obras convértense en símbolos. Daría algo por coñecer o pensamento do arquitecto verbo da nosa historia, por saber con que información contou. Seguro que ninguén lle falou daquel relato de ‘Cousas’en que Castelao relata a historia do Rifante, o vello mariñeiro que acode á casa do pai do escritor e fala así:
—Sabes unha cousa? -dixo-. Hai fame, ¡fame!, na casa do Rifante. Ti xa sabes que nunca pedín nada a ninguén; mais agora veño petar na túa porta para que me emprestes mil reás. Quero botarlle un balcón novo á miña casa, ¿sabes?, e así a xente que vexa que ando en obra non pensará que os meus non teñen que levar á boca.
As traíñas acabaran coa pesca ao xeito e a que fora casa de fartura acabara, como moitas outras, na maior indixencia.
O pai de Castelao, antes de lle emprestar os mil reais, fíxolle a advertencia de que a fame se cura con pan, ao que replicou o Rifante: A vergonza é peor que a fame.
Non sei que vergonzas quería tapar quen nos embarcou no magno proxecto. Intento poñerlle couto á miña imaxinación porque me educaron á vella e advertíronme contra os xuízos temerarios, mais a tentación está aí. Tamén están aí as hemerotecas para recordar, por exemplo, como o mesmo xornal que crucificou literalmente á daquela deputada María Pilar García Negro por levar ao Parlamento a oposición do Bloque á Cidade da Cultura, pasou a lexislatura anterior atacando a execución do proxecto. Onde dixen digo, digo
Diego. Eu sigo pensando o mesmo que escribín hai moitos anos no diario ‘A Mariña’ de El Progreso, resumíao co dito de «non temos pan e mercamos estampiñas». Mais agora poderase retardar, pero a marcha atrás semella imposíbel.
