Preparando a esmorga
Aquelas ordenanzas da Igrexa católica que eran de obrigado cumprimento durante a Coresma aló polos anos das miñas, xa tan afastadas, infancia e mocidade, non deben estar xa vixentes, ou iso é o que, polo menos a primeira vista, parece. Non sei eu se as cousas son agora como son por causa do moito que mudaron algúns dos costumes dos fregueses colocados nos chanzos máis baixos do escalafón ou se é porque os intereses da institución son agora outros e a preocupación polos condóns en África, as leis de aborto, os cadriños do impreso da declaración da renda ou a educación para a cidadanía ocupan unha boa parte do seu negociado de desvelos en detrimento de moita da memoria recente.
Paco Martín / Lugo
Pensaba eu nisto un destes venres pasados observando como algúns dos meus veciños de comedor nun local de hostalería daban boa conta dun abundante e apetitoso cocido e víñanme á memoria as ensinanzas do catecismo do padre Gaspar Astete -que era preciso saber de memoria para poder facer a primeira comuñón-, pola parte na que trataba das chamadas leis do xaxún e da abstinencia, de especial relevancia durante este tempo de Coresma, e que provocaban unha considerable confusión nas nosas mentes de cativo, polo menos na miña, debido aos termos que o bo de don Gaspar utilizaba e que ninguén se molestaba en clarexarnos.
Paco Martín / Lugo
En casa se guardaba mucho la Cuaresma. Me acuerdo yo de pequeña de ir a la parroquia a comprar unas bulas para poder tomar carne los día de abstinencia. Hoy lo sigo haciendo. En casa, el Viernes Santo no se come carne.
Marina López Rodríguez / Barreiros / Sarria
Se acerca la Cuaresma y estamos de Ejercicios Espirituales en el colegio. Una tarde gris de un febrero gris. Nos reúnen a todos los alumnos en la iglesia del colegio, una iglesia herreniana con una enorme nave central de techos muy altos, inmensamente fría y apenas sin luz. Frente a nosotros, al fondo de la escalinata del altar mayor hay un túmulo negro con una calavera encima. Delante, un Cristo chorreando sangre y cuatro hachones lloran cera a los lados. Silencio y frío. Cuchicheos de los críos y chistssss de los frailes.
Carlos Varela Prieto / Monforte de Lemos
A festa remataba, coma noutros sitios, co Enterro da Sardiña, que era de moita risa con aquel arremedo que se facía das cousas máis respectables e santas, quer das autoridades quer da Igrexa, co desfile do enterro e o falso crego a botar un sermón cheo de chistes e alusións e aqueloutro a comer chourizos dun penico cheo de vino branco.
Luis Tobío / Viveiro
En Ribadeo no se celebra el Entierro de la Sardina el miércoles de ceniza, sino el sábado siguiente al Martes de Carnaval, y se llama Sábado de Viudas, y justamente los dos años que no me disfracé fue cuando nacieron mis hijas, las dos, el Sábado de Viudas. Y con esto quiero decir que el Carnaval forma parte de mi vida. Quiero añadir que ese primer Sábado de Viudas me puse de parto de mi primera hija. Ese día era también el primer congreso de Tunas Nacional y mi marido, que participaba en él, tuvo que salir del escenario -se celebraba en el Círculo de las Artes-, escopetado, vestido de tuno para acompañarme al hospital. Nunca olvidaré ese momento, pues mi hija fue la primera niña rondada por la Tuna.
Sara Alejandra García Suárez / Lugo
Os mozos máis elegantes cortábannos nas festas flores de papel e cintas de cores, mentres outros baleirábanche as faltriqueiras cheas de fariña ou de herbas, coma pánfanos, que eran moi malos de sacar do pelo, ensuciando a roupa.
Xosé Manuel Vázquez Rodríguez / Esperante / Taboada
O Entroido era unha etapa realmente bonita, esperabámolo con moita ilusión. O Xoves de Comadres, toda a escenografía para correr o día que levaban os compadres e as rapazas era roubada. Para min foi o máis emocionante que tiven nesa etapa, porque os compadres facíanse roubándonos as roupas; as rapazas a nós, e nós ás rapazas. Daquela as casas estaban abertas. Ti podías entrar en calquera casa cando querías. Polo tanto, nun momento vixiabamos que non houbese ninguén na casa e entrabamos para coller as bragas, e loxicamente, o sostén; e elas collíanos os calzóns.
Lois Diéguez / Monforte de Lemos
Durante a guerra non se podía salir. Ibamos á misa e da misa para casa e non había outras diversións. Nin Entroido, nin máscaras, nin nada. Eu cando a guerra acordo que xa eramos así grandiñas. Eu era amiga de facer entroidadas. E os que viñamos do colegio eramos os encargados de traelas cartas aos veciños. Un día dixéronme que non podía levar a carta do José do Outeiro porque estaba certificada e tiña que ir el, e esa tamén era unha entroidada porque non era verdade e tivo que ir el e dar a volta. Eu e mais meu irmán Antonio faciamos desas trangalladas porque Plácido non valía para iso.
Sabela Figueira Tenreiro / Lanzós / Vilalba
Moita curiosidade me daban os arranxos que as miñas tías facían para se disfrazar. Ás veces pedían prestado algún dos traxes antigos que tiña don Manuel Sampedro, que fora daquela cuadrilla dos Armantes que aledaran a vila nas últimas décadas do século pasado. Este don Manuel Sampedro era nos meus tempos un señor venerable, de barba medrada, que tiña un falar moi gracioso e sabía unha chea de historias e contos que me engaioiaban: a min, sempre que me atopaba, chamábame don Luis Mejía. Gardaba moitos vestidos de home e muller de tempos pasados, mesmo da época romántica, fracs cruzados e saias de cola e de campá, e tamén capotas e chisteiras e abanos e antucas e caxatos con gastón de prata ou de marfím que emprestaba aos amigos para disfrazarse no Entroido.
Luis Tobío / Viveiro
Nós petabámoslle á porta e cando saían fuxiamos. Tíñanos graza ver como se atopaban co Entroido. E saían a ver se nos collían, e viñan correndo detrás nosa. E querían saber quen eramos e quen non eramos. Por aquí non se celebraba o Entroido como se fose unha festa, como pasa por aí abaixo por Ourense. Aquí o Entroido era unha maneira de divertirse, de pasar o tempo cando non había máis divertimentos, pero non era festa en si, como por exemplo en Laza, Verín e por aí que fan misa con orquestras e todo. Cando os novos tiveron acceso a outras formas diferentes como a televisión ou as discotecas, deixaron de celebrar o Entroido da maneira que o facíamos antes.
Sabela Figueira Tenreiro / Lanzós / Vilalba
Siendo yo pequeña, mi madre me hizo un traje que en aquel momento yo no entendía. Se llamaba según ella, ‘cholita’, traje regional de los indios peruanos. Cabe decir que es característico de las mujeres llevar a sus niños al lomo, entonces yo iba con mi falda, las trenzas con los lazos de colores, la gorra... pero hubo algo que me enfadó mucho: Mi madre pintó de marrón a uno de mis muñecos preferidos para atarlo a mi espalda. Y ya nunca lo recuperé, puesto que luego, mis hijas llevaron el mismo traje con mi muñeco.
Sara Alejandra García Suárez / Lugo
Antoloxía da Memoria de Lugo:El Progreso: luns, mércores e sábados.TeleLugo: martes, ás 22,00 horas. Reemisión diaria. Dirección: José de Cora. Imaxe: Memé Díaz. Ilustracións: Vinicius. Fotografía: Arquivo EP.
