Monumento

Kailas, un selo relativamente novo con pouco máis dunha década de idade vén de publicar 'Hitler y Stalin. Vidas paralelas', de Alan Bullock.

Acceda a todos os contidos da última edición do suplemento 'Táboa Redonda'

HAI LIBROS QUE transcenden a materialidade do papel e a corporeidade do autor para penetrar directamente no núcleo da nosa cultura, mesmo a veces sen que nos decatemos. Por desgraza a crise fixo minguar a cantidade dos que, escritos noutras linguas, aparecen en español. Por sorte hai editoriais que aínda apostan por estes clásicos. É o caso de Kailas, un selo relativamente novo —pouco máis dunha década de idade— que vén de publicar Hitler y Stalin. Vidas paralelas, de Alan Bullock.


Se vostedes non viven no mundo libresco e editorial dificilmente poden facer unha idea do que significa poñer na rúa agora mesmo un volume de 1.771 páxinas, coidadosamente traducido —malia que chama a atención certa nota sobre a desaparición do tradutor— e coa correspondente bibliografía e índices con todo detalle. Por experiencia propia podo dicir que calquera tradución que exceda as 800 páxinas é rexeitada case que por sistema.

O debate entre as maldades do nazismo e o comunismo non perdeu vixencia nas últimas décadas e viviu o seu momento de esplendor tras a caída do Muro e a apertura dos arquivos soviéticos. Por exemplo, só en 1989 asumiron os rusos a súa responsabilidade na matanza dos oficiais polacos en Katyn. Un dos maiores méritos da obra de Bullock, mostra do seu rigor investigador, é que a pesares de publicarse en 1992 e non gozar o autor das vantaxes do coñecemento destes feitos, non foi precisa unha revisión. O profesor de Oxford estivo atento sempre ás informacións que chegaban a Occidente sobre as barbaridades soviéticas.

O xénero da biografía comparada ten unha longa historia —non é a primeira vez que falamos nestas páxinas das ‘Vidas paralelas’ de Plutarco— pero Bullock lévao ao cumio ao sortear as dificultades metodolóxicas que plantexa a relación entre dous protagonistas cunha diferencia de idade substancial. No canto de acompasar a narración ás idades dos protagonistas opta por escoller un relato cronolóxico con etapas escollidas con intelixencia: así podemos ver, por exemplo, a Stalin na Revolución de Outubro e a Hitler no Putsch das cervexerías.

De todos é sabido que estas liñas paralelas chegarían a xuntarse a partires de agosto de 1939. Para cando o lector alcanza ese punto xa pasaron as mil páxinas e, a pesares de todo, a narración non se esgota nin resulta pesada senón todo o contrario, máis fluída e apaixonante. É a diferencia entre os bos ensaios e os monumentos do xénero histórico. Ao seguir esta liña narrativa os derradeiros anos da vida de Stalin, aqueles da posguerra, serven de epílogo a toda a obra e amosan o paradoxo de que o que Hitler consideraba o Lebensraum, o espazo vital da nación alemá, rematase en mans do seu grande inimigo ideolóxico: o marxismo.

En Bullock non hai lugar para debates estériles, números e estatísticas mortais. O seu fino trazo percorre a psique de dous individuos máis a fondo e chega a tocar un aspecto chave: o da súa posíbel tolemia. É este un argumento moi socorrido para nós os humanos do século XXI: considerar que quen fai o mal non é ben. O certo é que o autor demostra que a paranoia dos dous personaxes era tan evidente como a súa capacidade para actuar con capacidade de raciocinio á hora de moverse na escena histórica e partidista que lles correspondeu.

Se teñen un intre deixen por un intre a novela mellor vendida desta hora e regresen aos clásicos. Da narrativa, da poesía ou, como neste caso, do ensaio. De seguro que en 2017 aparecen un chisco máis sabios se tal cousa é posíbel.

Comentarios