''Mi madre vestía a la mayor parte de las chicas de la villa''

Lili e os seus amigos
Lili e os seus amigos

Despois viña o Entroido. Lembro que nos disfrazabamos de quincalleiros e iamos polas aldeas coas caras tapadas tanto os rapaces coma as rapazas.

Ubalda Doval Arias / Torbeo / Ribas de Sil

A miña nai e a miña avoa gustáballes moito. Miña nai vestía a maior parte das rapazas da vila que despois saían a desfilar o Martes de Entroido. Tamén lembro que naqueles tempos de posguerra estaban prohibidas as comparsas nalgunhas vilas e cidades, pero en Portomarín tiñamos un grande alcalde que el facía case de gobernador civil e alí nunca prohibiron as comparsas o Martes de Entroido.

Eloy Rodríguez López / Portomarín

Yo recuerdo que de muy niño, allá por los cinco años, me disfracé o me disfrazaron de diablo, y que estaba sumamente orgulloso del resultado: mi rabo, mi tridente, mi capa negra, mis dos pequeños cuernos. En aquella época no existían -yo al menos nunca los vi-, los disfraces de ángel. La ambigüedad sexual de los ángeles no resultaba ni desconcertante ni provocadora, sino falta de gracia, por mucho que imaginemos siempre al arcángel Gabriel como una joven rubia, desnuda, de dorado pubis, más próxima a una ninfa que a otra cosa. Y es que en los carnavales reinaba el mal.

Carlos Casanova / Lugo

O día 10 de febreiro, os veciños de Casa de Naia anunciaban o Carnaval na feira de Antas, percorrendo a vila co Entroido -un boneco de palla-, subido nun burro. Representabamos a vida, os oficios da época, non faltaban zoqueiros, pescadores... Era moi fermoso, pero era todo unha mofa.

Gumersindo Gómez / Antas de Ulla

Retiradas todas as máscaras, a xente concentrábase diante do mesón, e asomábanse ao balcón un notario, o seu axudante -un escribán-, e o Entroido, que se dispoñía a outorgar as súas últimas vontades. Era entón cando se facía o reparto do capital entre todas as mozas das parroquias veciñas, era o comezo de coplas coma «a las de Santa Cristina/un muíño maquiado/con todos sus altrepechos/sin dar vuelta todo el año». Despois dos actos do Carnaval, a banda de música tiña por costume facer unha ruada pola parroquia de Casa de Naia.

Antonio Gato Soengas / Antas de Ulla

Parroquias como Sabadelle, mantivo na miña infancia a súa festa de Martes de Entroido, con banda de música, dando animación a unha das festas de inverno máis concorridas de Chantada. Nesta festa de Sabadelle que se facía ao redor da capela de Santa Rosa, algúns dos veciños escenificaban parodias xa moi diluídas dun Entroido xa lonxincuo e esquecido que, anos hai, chegou a súa fin. Pero non só nas terras de Chantada se manteñen vivas as esencias tradicionais do Entroido da Ribeira Sacra. No concello limítrofe do Saviñao hai unha fonda e expresiva tradición dun longo ritual de fantasías extremas, fundamentadas nas querenzas dun legado tradicional sempre continuado na contundencia da liberdade colectiva. A miña nai era dunha das parroquias do Miño ribeirao dese municipio, Segán, onde me contaba as vivencias do Entroido da súa infancia, a principios do século XX, de todo un convivio envolvente e participativo, mestura de inxenuidade e sapiencia popular. Unha festa laica, liberadora (non libertina), con fluxos pagáns e con credenciais de non admitir mística confesional.

Xosé Lois García / Chantada

Las meriendas de madrugada en el Círculo durante los Carnavales consistían en que después de las tres se sacaba el cesto, se colocaba el mantel y las viandas. Generalmente era carne de cerdo, pero en otros casos, pasteles, tartas u otra clase de golosinas. La gente volvía a cenar tranquilamente. A las cinco o seis de la mañana, finalizada la fiesta, nos íbamos a la misa de los frailes, y a dormir hasta la primeras horas de la tarde del día siguiente, que de nuevo iniciábamos nuestros recorridos por las calles.

Enrique Sánchez Fernández / Lugo

O luns de Entroido, antes da saída do oso, un pequeno grupo da localidade dedícase a recitar unhas cantigas de cego, nas que se fai alusión a algúns eventos ocorridos na comunidade. Logo, sobre as cinco e trinta da tarde escóitanse voces, que anuncian a chegada do célebre plantígrado: «¡Aí vén o oso! ¡Aí vén o oso!». Polo cume dunha das rúas de Salcedo xorde un persoeiro enigmático, vestido con peles de ovella e unha carauta, que asemella a un oso. Inicialmente era levado amarrado cunhas cadeas por un número variable de servos para o soltar a continuación. A aparición do oso, anunciada tamén polo repicar dunha campaíña, provoca continuas carreiras e gritos. «La verdad es que da miedo, porque impone mucho respeto la figura y el ruido que hace al mover las campanillas».

Juanjo Castro Novo / Salcedo / A Pobra de Brollón

Las noches de Carnaval salían los dos disfrazados para el baile del Casino, quedándonos los críos solos en casa donde hacíamos nuestro carnaval particular, poniéndonos todos los trapos que se nos ocurrían y dándole un sorbito a la botella de Cointreau, sintiéndonos libres sin el control de los mayores.

Carlos Varela Prieto / Lugo

Siempre tuve un sentido muy acendrado del ridículo. No lo puedo evitar y me coarta en todo lo relativo a los disfraces. Hacer el ridículo me enerva y procuro no hacerlo, aunque alguna vez lo haya hecho, no digo que no, pero inconscientemente. Reconozco que es una válvula de escape para hacer cosas por las que se suspira. Bien. No lo critico. Es más, me gusta verlo, pero no participar.

José Guerrero / Lugo

Unha vez vestíronse algúns mozos de Garda Civil, e segundo se ían achegando, ao velos pensamos que eran de verdade, e fixeronnos fuxir a todos, desfixeron a festa. Isto mesmo tamén pasou nun baile en Belesar, os que facían de Gardas berraban: «¡Que se fugan os gaiteiros!», mentres os gaiteiros corrían sen parar polo medio das cepas das viñas.

Xosé Manuel Vázquez Rodríguez / Nogueira de Miño / Chantada

La comitiva fúnebre continuó la marcha por la Rúa Nova, hasta la Plaza de la Soledad, donde se detuvo nuevamente para dedicarle otra pieza a la Plaza del Rastro y a la capilla de la Soledad, «donde ubicado en su celda está San Antonio Abad, que es patrón de todos los animales, desde el cerdo al ruiseñor, pasando por el regidor y todos sus concejales». Al santo se le pidió que resolviera los problemas «que tenemos por docenas en nuestro Ayuntamiento». El gran Espetón, Antonio Penedo, recitó un largo repertorio en el que abundaron las críticas a los munícipes, cuyo estribillo decía «con el alcalde Quiroga y sin el Bloque, el Ayuntamiento sigue siendo la Casa de Tócame, Roque».

Pepe Barreiro / Lugo

Por aquela época vivimos o nacemento da discoteca Xolda e da ampliación a Nova Xolda, outra época dourada da nosa xuventude. Alí celebramos un montón de festividades, pero a min a que mellores recordos me trae foron os Entroidos. Patrocinados pola discoteca, polo CIT ou polo concello -comparsas na rúa-, pasamos inesquecibles momentos e como grupo gañamos numerosos premios.

Ramón Pedro Díaz López / A Pontenova

Antoloxía da Memoria de Lugo:El Progreso: luns, mércores e sábados.TeleLugo: martes, ás 22.00 horas. Reemisión diaria. Dirección: José de Cora. Imaxe: Memé Díaz. Ilustracións: Vinicius. Fotografía: Arquivo EP.

Comentarios