[Amor de verán e Loanza da filatelia, dous dos dez relatos de O único que queda é o amor, libro que lle valeu a Agustín Fernández Paz (Vilalba, 1947) o Premio Nacional de Literatura Infantil e Xuvenil, foron escritos por un convite de El Progreso. Reproducimos o segundo na súa versión orixinal, coa ilustración de Pablo Auladell.]
Ernesto Soutelo coleccionaba caixas de mistos dende a súa infancia. Como ocorre tantas veces, comezara a reunilas sen maiores aspiracións, tan só por xuntar a colección dos equipos de fútbol que a Fosforera Española lanzara como reclamo cando el cumpriu dez anos, a finais da década dos cincuenta. En realidade, a idea da colección veulle cando por fin completou toda a serie de escudos e, con ela, conseguiu a admiración e a envexa dos outros rapaces do barrio.
Conforme pasaban os anos e se ensanchaba o campo das súas relacións sociais, ampliábanse tamén as posibilidades de Ernesto de incrementar a súa colección. Eran tempos nos que os mistos tiñan unha utilidade relevante, tanto nos fogares como para os fumadores, e aínda non era imaxinable a función residual que cumpren na actualidade.
Cando casou con Margarida Vilar, o día de Reis de 1979, a colección de Ernesto xa tiña un volume considerable. Era difícil non sentir fascinación ante a variedade que conseguira reunir: caixas de madeira e dos máis variados tipos de cartón, caixiñas de deseño elegante e estilizado a carón doutras máis bastas e rudimentarias; de cores discretas ou de imaxes rechamantes; con textos familiares ou con palabras en idiomas exóticos e descoñecidos. Tras o seu casamento, Ernesto iniciou correspondencia cos membros dunha rede de coleccionistas espallados por diferentes países do mundo, que se intercambiaban entre si os máis raros exemplares das prezadas caixiñas. A colección medraba e medraba, ao tempo que o facía tamén o interese e o orgullo do seu dono.
Durante os primeiros anos de vida en común, Margarida vira con simpatía e curiosidade aquela colección inofensiva. Incluso era ela quen, cando recibían a visita dalgunha parella amiga, lle suxería ao seu home que a mostrase, dando así pé a que Ernesto amosase a sabedoría nun tema tan orixinal.
O paso do tempo arrefriou o entusiasmo da súa dona que foi vendo como medraba dentro dela a aversión por aquelas caixas que non facían máis que aumentar en número, ocupando cada vez un espazo maior nun piso que xa era pequeno. Unha tarde, nunha discusión que a ela mesma a sorprendera, conseguiu que a colección pasase a ocupar o armario da parede do corredor, liberando así a parte baixa do chineiro da sala que ocupara ata o daquela. O desterro á escuridade do corredor significou tamén, dalgún xeito, a marxinación das caixas da vida familiar e, desde aquela, Ernesto só se atrevía a sacalas cando a súa dona se ausentaba da casa.
Ernesto Soutelo morreu dun infarto aos 59 anos, cando os primeiros fríos do outono comezaban a aseñorarse das rúas da cidade. A colección, parada dende a tarde da liorta, contaba daquela con 1.346 caixiñas. Pasadas as primeiras semanas de obrigada dor, Margarida decidiu que xa era tempo de adaptar o piso ás novas circunstancias. As vacacións de Nadal trouxéronlle os días de descanso que necesitaba para baleirar e reordenar os armarios e os chineiros da casa.
Unha tarde colleu todas as caixiñas que pacientemente fora reunindo o seu home e dispúxose a queimalas na cheminea da sala: “Que ocorrencia, coleccionar esta parvada", pensou. "Se fosen selos, aínda se poderían vender ben e sacar algún carto por eles. ¡Pero quen quere caixas de mistos baleiras!” Mentres as botaba a presadas no lume, avivado de súpeto por aquel combustible, Margarida repasou dun xeito fugaz a súa vida con Ernesto. “¡Case vintecinco anos xuntos! Era bo home, si. Pero moitas manías lle levo aturado”.
As caixas foron ardendo todas, enchendo a cheminea de lapas alegres. E, como non é máis que un tipo especial de carbono, tamén ardeu o magnífico diamante de 24 quilates engarzado no anel que Ernesto gardara nunha das caixas pouco antes de morrer, coa ilusión de darlle unha sorpresa á súa dona nas próximas vodas de prata, en lembranza das felices dúas décadas e media que viviran xuntos.
