Lembro que nunha das veces que estiven en Oxford, con motivo dunhas xornadas no Queen’s College, unha cordial profesora coa que coincidin nunha das sesións, levoume ao pub do que era asiduo Tolkien. Nalgunha gaveta debo ter o testemuño gráfico, onde á par da nosa efixie aparecen fotografias e debuxos do sonado escritor, pendurados no local. Cada quen é responsable -é un decir-, da suas fobias e filias, e o certo é que acudin ao bar co mesmo entusiasmo que me empuxou en Londres á visita ao domicilio de Sherlock Holmes, na rua Baker Street, ainda que todo o mundo sabe que é tan ficticio como a personaxe, ou sexa turismo ao uso. Mais aquela efémera visita fixo reverdecer o recordo de longas discusións sobre Tolkien, escritor que nunca nos entusiasmou. Xa se sabe o que son as tirapuxas xuvenís: para nós a fantasiosa ficción era teista, unha especie de trasunto da Biblia, con riscos racistas e clasistas bastante explícitos. Quizais aquela ardentia adolescente estaba encirrada polo dado que alguén nos fornecera do apoio do profesor de Oxford ao bando franquista cando a sublevación, algo perfectamente coherente coas suas posicións de catolicismo ultramontano.
Mais as contundentes convicións, e mesmo as agradables visitas turísticas, foron pasando -«Un a un, dous a dous e cento a cento/os dias foron indo, (todo pasa)» que dixo o poeta-, e nen sequer as espectaculares e exitosas películas realizadas chamaron a nosa atención, pero si o retallo dun xornal asturiano que informa de que un cura da igrexa do Sagrado Corazón, de Xixón (alí chámanlle ‘la iglesiona’), dedica unha serie de programas de radio a explicar as claves cristianas de ‘O Señor dos Aneis’, xa que afirma que nese libro recóllense implícitamente categorias como «a gracia, a misericordia, o perdón, o arrepentimento, a providencia». Por iso o sacerdote titula o seu programa ‘De los Anillos al Señor’. Unha mágoa que naqueles anos de discusións peripatéticas non contáramos coa docta opinión dun ministro da Igrexa que nos permitira redondear a faena, ou sexa gañar a polémica. Porque non é só que a figura do malévolo Sauron sexa un calco do Anxo caído, senón que da sua propia colleita están os cetrinos habitantes do sul que suben ao norde para tripar o chan propio, ou a glorificación dun providencial caudillo militar, que é o rei lexítimo, capaz de rematar coa decadencia.
Cun certo sorriso provocado pola nostalxia, compre lembrar o que hoxe se sabe do papel de J.R. Tolkien durante a segunda Guerra Mundial. Comezada esta, as autoridades británicas decidiron reunir un equipo de lingüistas, criptógrafos e matemáticos co fin de traballar na decodificación das mensaxes cifradas que transmitía o alto mando alemán. Pois ben, o escritor negouse a formar parte do grupo de xeito permanente, no que destacaría Alan Turning, cuxo papel foi decisivo para descifrar a máquina Enigma.
