Nunha sociedade na que a falsidade e as dobres caras marcan a pauta a seguir, resulta marabilloso poder atopar unha excepción a esa regra, un exemplo de home íntegro, natural e libre, que é, segundo el mesmo, «un dos poucos contestatarios que aínda quedan».
mero é nome de peixe, de bo peixe, como dirían as avoas. Un peixe músico que acadou numeroso éxitos tanto con Fuxan os Ventos como coa Quenlla. Un peixe poeta que vén de publicar hai pouco un poemario sincero e crítico cos tempos que corren: ‘No papel que mudo escoita’. E por último, quizais a súa faceta máis descoñecida, pero non por iso a menos importante, un peixe mestre, que soamente desexa que os seus alumnos acaden a felicidade algún día. Así é Baldomero Iglesias Dobarrio, ‘Mero’, un peixe dos que xa non quedan.
Vostede é un home de Vilalba que vive en Xanceda. Bota de menos a Chaira durante o curso?
Moitísimo. De feito, a miña vida é un completo e absoluto regreso á Terra Chá. Os que somos chairegos temos unha diferente maneira de sentir. Por exemplo, no caso da xente que morre sentimos unha pena profunda e ó mismo tempo máxica, xa que, precisamente por vivirmos na Chaira, nunha terra chá, temos unha visión lonxana do horizonte, onde podemos atoparnos cos seres queridos que perdemos.
E dende esa perspectiva lonxana, pensa vostede, como mestre, que a educación foi a peor?
A peor non, cambia. Os nenos de hoxe teñen un gran problema de illamento e de relacións cos outros compañeiros; teñen un pánico atroz a expresarse diante deles, porque están todo o día coa súa maquiniña, algo que non pasaba cando nós eramos pequenos, xa que tiñamos un maior gusto polos xogos e pola natureza. Cambian os intereses, as motivacións, e o mestre ten que estar pendente deses cambios.
E neses cambios nótase un certo regusto de indiferencia?
Eu creo que non, xa que os nenos son seres sensibles, afortunadamente. O que pasa é que a sociedade vai tan atrás que moitos dos nenos pasan de relixión, política e incluso dos mestres, que, segundo eles, están ancorados no ano da polca e non se deron conta de que as cousas mudaron. Agora é todo máis individual: os nenos teñen unhas habilidades artísticas encomiables, pero non saben cantar en grupo. Moitos pasan da educación, porque saben que, por moito que fagan, non van ter traballo nun futuro. E, mentres que non se faga doutra maneira, é normal que pensen así.
Que opina do fenómeno 15-M?
Está moi ben, pero tardou unha pila de tempo. Eu coñezo indignados dende hai anos, e teñen toda a razón: non funciona o sistema social. Ti tes dereito a unha vivenda digna, dereito a un traballo, a moitas cousas que che ten que proporcionar o Estado. E se os xestores dese Estado son malos, pois as cousas van como van. Eu teño fillos con varias carreiras que se tiveron que marchar de España para traballar, e iso non pode seguir así. Por iso é necesario un dedo acusador que lles faga pagar ós que nos meteron nesta envainada.
Hai algunha reminiscencia do Maio do 68?
Pode ter. Hai un disgusto latente en todos nós porque nunca se resolveu o problema, que é ben sinxelo: non poden chupar tanto os que chupan, porque iso perxudica a un montón da sociedade e é algo impresentable. Por exemplo, eu non sei a que vén esta visita do Papa cando hai no mundo millóns de nenos en perigo de morte de fame. Temos que ser críticos coas cousas que suceden.
A xente era máis libre por dentro nos tempos do franquismo a pesar da represión externa?
Máis libre non, pero na ditadura sabíase quen eran os inimigos. Agora están por tódolos lados, aquel que pensas que é dos teus, revírase por un prato de lentellas. Eu levo toda a vida sendo un contestatario, nunca me gustou a sociedade que vin. Incluso nos mellores tempos da economía eu vía como roubaban a mans cheas, mentres que outros sangrabamos o pan de cada día. Fíxose unha mala transición, chea de silencios e cousas sen resolver, na que o maior delito, aínda agora, é ser quen somos. Por que? A lingua, o sentido común, o dereito á saúde, non son nin de esquerdas nin de dereitas. Son cousas nosas nas que non poden entrar os políticos.
Sería posible toda a arte que se fixo en Galicia durante o franquismo se non houbese represión?
Antes de falar disto teriamos que poñer en valor a arte galega, xa que temos un patrimonio que non merecemos. Temos uns artistas plásticos do copón, con significancia a nivel europeo, que para nós son artistas de terceira división, xa que non valoramos o que temos. A nosa forma de pensar, máxica e misteriosa, é algo propio de nós, que non posúen outros pobos. E se poñemos iso en valor, poñemos en valor toda a nosa cultura.
É nacionalista a arte galega?
Á arte pasalle como á lingua: non é de esquerdas nin de dereitas, pero é de dentro. Se nas túas entrañas te ves conmovido polas cousas que suceden ó teu redor, entón serás un gran creador. No caso de Fuxan os Ventos, cando aquí foron criticados ou ignorados, foron aplaudidos fóra, incluso en Hungría, onde uns mestres universitarios fixeron un traballo sobre nós. Non se dan conta ó noso lado, pero a miles de quilómetros si? Isto non pode seguir así.
Por que marcharon Mini e vostede de Fuxan os Ventos?
Foi unha ruptura traumática, porque pensabamos distinto. Eles propúñannos unha liña doce, unha evocación das musas do pasado, dándolle a volta a un bisté ó que xa lle deron corenta voltas. Mini e máis eu queriamos poñer o dedo na ferida, ser contestatarios, insumisos, e foi daquela cando xurdiu A Quenlla.
E neste caso, o espírito reivindicativo dos inicios suavizouse a favor do lirismo?
Segue habendo ese espírito. Así que acabe o verán imos facer un disco dobre, completamente reivindicativo, no que lles sacaremos as cores a toda esta xente que se cre protagonista de algo que non lles corresponde e que, por desgraza, aínda non aprendeu nada. O que pasa é que vivimos noutra ditadura lingüística na que, coma nos tempos de Franco, case che piden o carné á hora de cantar.
|
DE PRETO «Aproveito o meu tempo libre para cortar no toxo e voltar ás orixes» |
|
Era o pequeno Mero un ‘meniño rebuldeiro’? Eu era moi pillo, un rabechas e un mimado, quen sabe os cristos que armei en Vilalba! Non me sometía ás normas, porque me criei con moita liberdade. Música ou palabra? Póñolle música unicamente a poetas de palabra limpa, por coherencia persoal. E en canto ó que eu escribo, son un egoísta, encántame escribir para min, e utilízoo como terapia. Un poema para hoxe en día. Hai un de Díaz Castro, ‘Penélope’, que di «Un paso adiante i outro atrás, Galiza, i a tea dos teus sonos non se move». É unha triste realidade que debemos cambiar. Unha canción importante. Aparte das cancións sociais hai unha preciosa de amor, musicada por Suso Vaamonde e baseada nun poema de Bernardino Graña, que comezaba «Como hei vivir mañá sen a luz túa?... Que fai un cantor coma vostede no seu tempo libre? Cortar no toxo ou encerrarme nunha habitación para perderme na música, intentando musicar poemas complexos. Evádome moito na natureza, síntome vivo recuperando as miñas orixes. Hai nos tempos de hoxe algún político que mereza a pena? Poucos. Hainos honrados, pero non teñen moito poder. Os que ostentan hoxe o poder estan totalmente fóra da cordura. INTEGRIDADE ‘No papel que mudo escoita’ é un libro cheo de poemas sociais. Que hai que reivindicar nos tempos de hoxe? O dereito a ser quen somos, xa que a nós como pobo roubáronnos a vontade de ser. E mentres que non sexamos nós, non poderemos ser libres. Hai unha certa morriña nos seus versos... Sempre hai unha morriña do pasado, xa que no pasado está moita xente que nos alumeou o camiño: Celso Emilio Ferreiro, Fiz Vergara Vilariño, Suso Vaamonde, Chano Piñeiro. Hoxe hai premios co nome deles, pero durante a súa vida coñeceron unha triste miseria. É o que pasa sempre neste país: tes que morrer para que se che teña en conta. Vai o mundo a mellor ou a peor? Necesariamente ten que ir a mellor. Ten que haber unha revolta social, pacífica, onde se lle tire das orellas ós culpables e onde, por riba de todo, se recupere a cordura. Debe o home recuperar as súas orixes, volver á terra? É necesario. A deshumanización do home foi unha consecuencia de perder o contacto coa natureza, e hai que recuperalo para coñecer e valorar de verdade a vida. Senón, seremos unha piltrafa, máquinas absurdas e sen sentido. |
