Xa coa guerra en marcha, un avó de María José, a dona de Manolo G. Trabada, caeu ferido na fronte de Zaragoza. Como é de supoñer, as noticias, por mor da situación, ademais de chegar tarde, non eran de todo fiables. Para saber o estado do ferido, a familia recorreu a un arresponsador quen, despois de recitar unha xaculatoria a San Antonio de Padua, díxolles que o ser querido estaba vivo e que pronto estaría preto da casa. En efecto, de alí a uns días trasladárono para un hospital da cidade de Lugo, onde se recuperou.
Xabier Moure Salgado / Lugo
Na parroquia de Cotá, concretamente na Casa de Rosende, tamén coñecida por Casa dos Escritos, seguen a tradición iniciada, segundo cren os seus propietarios, por un frade que veu do mosteiro de Sobrado, enfermo para esta casa, xa hai moitísimos anos. Os escritos empréganse como elemento protector, tanto para os animais como para as persoas. Veñen sendo un amuleto que anualmente hai que anovar. É esta a razón polo que pola parte de fóra do escrito quede reflectida a data na que se fixo o mesmo. Aínda así, teñen os escritos preparados e impresos, para só ter que completalos co nome do peticionario e a protección solicitada, pola parte dianteira, no propio escrito; mentres que por tras escriben a data en que foi outorgado. Enrólano para que non se vexa o texto do interior. Na actualidade cobran o escrito a 50 céntimos de euro.
Algo máis que pan e queixo... / Friol
Hai palabras que curan. Teño comprobado que é certo. Hai palabras coas que se ergue a paletilla e outras que curan enfermidades. Creo nelas porque é o que me ensinaron dende pequena e porque teño comprobado que é certo. A paletilla é un oso que se pon na boca do estómago. Para volvela ao seu sitio, o doente senta no chan cos pes xuntos, ben dereitiños e co lombo ben arrimado a quen lla ergue, que lle colle as mans e estalícallas ata sobrepasar a cabeza. Se igualan, está ben. Caso de non igualar, rézase a ‘Oración a la espinilla’: «Espinilla y paletilla se vuelven a su lugar, como las olas se vuelven al mar, por el poder de Dios y de la Virgen María. Un padrenuestro y un avemaría». Élle cousa eficaz. Levanteilla moitas veces. O Xosé Antonio, fillo do Constantino da Barreira, estaba moi maliño e díxenlle eu á Felicitas: este neno ten que ter a paletilla caída. Ai, por Deus, non me diga iso, contestou a nai do pequeño. E díxenlle: o rapaz non ten ganas de comer porque a ten caída de moito tempo. O terceiro día deilla levantado. Como non hei crer que a paletilla se ergue con palabras?
Elvira López / O Páramo
Pola saúde pediámoslle á Virxe do Carme, a Virxe dos Remedios, a do Pilar, a de Covadonga.
Adelina Fernández Ferreiro / Piñeira / A Fonsagrada
Nunha horta tiñamos unha táboa. Un día meu fillo de sete anos estaba fóra e encontrábase mal e estirouse na táboa. De alí a un rato chamoume porque non se podía levantar. Fun para alí, e tiven que collelo, apoiar os meus pés nos seus e collelo polos brazos porque non se podía erguer só. Fomos con el para o médico e díxome que eran lombrigas. De feito, oímos dunha nena que morrera porque dicían que podían subir pola garganta. Ao día seguinte, meu fillo xa botou unha lombriga e non botou máis. Unha coñecida díxonos, mira, vaite xunta Vicenta que ten apio e bendícecho. Dicían que o apio, machucado en leite, ía ben.
Regina González Hermida / Viveiro
O Santo Cristo é avogoso para todo. O Farruco de Outeiro, de volta do veterinario cunha vaca que tiña unha mazá atragantada na gorxa sen remedio posible, en chegando á igrexa dixo: «Que o Santo Cristo de Goián me valla» e, no intre, a vaca tusiu con forza e botou a mazá. Tamén contan que os franceses quixeron levar o santo e, inda que gurraron ben cun ferro facendo palanca, non foron capaces de arrancalo.
Manuel Castro / Goián / Sarria
Para amañar as roturas dos ósos había compoñedores. E tamén os que levantaban a espinilla. Había que ir xunto deles. Eu fun un día xunto a un en Monteagudo, alí mesmo en Piñeira, e díxome: Bo, ti a tal hora, déitate na cama e non te levantes nesa tarde. E logo él curaba por oracións.
Adelina Fernández Ferreiro / Piñeira / A Fonsagrada
Unha vez comezaron a morrer os cochos dun veciño. Morre un, morre outro... Entón chamaron a unha señora do pobo. Vai velos e di: Si, estes porcos teñen o cobrín [unha enfermidade caracterizada porque os animais sofren unha gran inquietude e un movemento constante]. Daquela a señora bótalles coma un responso e pásalles unha vara de abeleira polo lombo. Morreron dous e outros dous libraron. Non sei se foi pola señora, pero libraron.
Manuel Pérez Puente / Pena / Castroverde
Conta a xente da miña aldea que hai anos pasaban cousas moi estrañas nas casas de todos os veciños. Cousas que aínda hoxe moita xente intenta comprender. Na casa dun, os cochos subían polas paredes e non comían, a xente daquela casa pensaba que os cochos tolearan, xa que non os daban controlado. Foron onda unha señora que vivía nunha casa afastada de todos, chamábanlle A Meiga. A señora chegou á corte onde os cochos e botoulles unha beizón e un sermón que ninguén sabía. O caso é que desde aquel momento os cochos comportáronse con normalidade. Tamén contan que unha muller tiña a man chea de verrugas, foi onda a meiga, botoulle unha beizón, e cando mirou para a súa man, desaparecéranlle.
Yolanda Fraga Pérez / Guldriz / Friol
Ata os trinta anos Filomena Arias foi unha labrega máis na aldea. Un serán estaba coas veciñas nun fiadoiro. Saíu beber auga á fonte da Cruz do Barrio e retornou transformada, chea de convulsións, ladrando coma un can. Foi a primeira vez que lle veu «o mal», como dicían aló aos seus transos. Os veciños consideraron que tiña o demo no corpo e levárona onda o cura. Ela resistiuse, dende este primeiro episodio non quixo ter máis tratos coa Igrexa. Finalmente o crego foi quen de facerlle un exorcismo. Din que pola boca de Filomena saíron dous dos cinco espíritos que tiña no corpo. Os dous últimos non llelos quixeron sacar pois podíanlle saír polos ollos e deixala cega.
Xurxo Souto / Torbeo / Ribas de Sil
Aquí en Monforte, en el Puente Viejo, enfrente de las monjas, la gente de la aldea iba mucho a comprar a una tienda específica los rescritos.
Fernando Lamela Castedo / Monforte de Lemos
Noutras ocasións, a pesar de rezar o responso tres veces -guarismo tradicionalmente establecido para obrigar ao Santo a executar o milagre-, o animal non aparece e entón hai que ir na súa procura. Se non se acha e só se encontran algúns ósos, signo de ter sido devorado polos lobos, xorde de súpeto este brado: «Xa mo parecía, pois o responso non podía fallar!» Despois, ou sobrevén a resignación pola perda ou sae arrebolada unha blasfemia, xa que é convencemento xeral que o Santo debería propiciar novas anticipadas do obxecto perdido. Se se estraga un animal, a testa non se marcará mentres nese preciso intre alguén berre: «San Antonio, bendito!»
Xosé Estévez / Quiroga
Antoloxía da Memoria de Lugo:El Progreso: luns, mércores e sábados.TeleLugo: martes, ás 22,00 horas. Reemisión diaria. Dirección: José de Cora. Imaxe: Memé Díaz. Ilustracións: Vinicius. Fotografía: Arquivo EP.
