''De 1957 en adelante, las casas gallegas se llenaron de Laikas''

Os animais que máis me gustan son as vacas -especialmente as rubias galegas-, as ovellas, as cabras, os burros, os cabalos, os cans de palleiro e as crías de todos eles; tamén me fascinan os corzos, os cervos, as raposas, os esquíos e as perdices; aborrezo as serpes, os sapos e as sapagueiras.

Toño Núñez / Vilameixide / Navia de Suarna

Animais de San Antón

Animais de San Antón (Ilustración: VINICIUS)

De 1957 en adelante, las casas gallegas se llenaron de Laikas, lo que contribuyó a ampliar considerablemente un catálogo de Lúas que empezaba a ser insoportable. ¿Quién no le ha hecho monerías a alguna Lúa? Pero una vez que los rusos embarcaron a su primer astrocán en un supositorio, aquí abajo, en la Tierra, nos crecimos y empezamos a sembrar Galicia de Laikas de palleiro a las que solo les faltaba hablar.

Nacho Mirás Fole / Lugo

La primera Laika que yo conocí era la perra de unos taberneros de Lugo, Sara y Ramiro, que tenían el negocio en Vigo, muy cerca de mi casa. Sara mimaba a aquel animal yo creo que hasta la obsesión. Lo alimentaba exclusivamente con merluza fresca que compraba a propósito en la pescadería de Roberto. Y en aquella época, en los ochenta, la merluza no era un pescado para todos los días, ni siquiera para todas las personas. Para que no pasase frío, Sara acostaba a Laika sobre una manta de calceta frente a una estufa de butano que se parecía a R2-D2 y la perra envejecía y engordaba mirando desde su trono cómo Ramiro despachaba vino. En sus últimos años apenas podía caminar. Su dueña la tentaba para que saliese a pasear, como si creyese que una carrerita desentumecería a un animal que, más que morir, se gastó: «¡Laika, a Sara vaise!», le decía la tabernera intentando que la siguiera.

Nacho Mirás Fole / Lugo

En mi casa tenía una perra y estaba con los cachorritos. Pues ella crió a dos cerditos que teníamos. Iba a verlos a sus horas como si fueran sus hijos y les daba de mamar. Los cerditos estaban preciosos.

Aurelia González López / Lugo

Non sei que número fai entre os cans que morreron na miña casa. Lémbrome do Ñero, setter inglés, compañeiro de meu pai en anos de cazatas, e logo un vello can preguizoso co que xogaban todos os nenos da Fonte Vella. Meu pai fixo que o retratase un raro fotógrafo que había en Mondoñedo, Pernas Salazar, pintor de paisaxes e de romerías. E morto Ñero, a súa foto ampliada, encadrada por un marco que simulaba ponlas de carballo, estivo moitos anos colgada na nosa casa. Despois de Ñero, veu Zar, un galgo ruso, un barzoi, rápido cazador de lebres nas chairas de Lindín e de Labrada. Despois veu Chulo, un galgo leonado. Un día meteuse nun prado tras unha lebre, e un rapaz tiroulle o fouciño e doulle no rabo, nunca curou daquela ferida.

Álvaro Cunqueiro / Mondoñedo

Ruídos tan só se oía: o quiquiriquí do galo ao abrir o día, o cacarexar das galiñas que andaban ceibas polo curral, pola eira e pola horta, o rechouchío dos paxariños nas silveiras que anunciaban a chegada dun novo día o do cambio de tempo ou o casamento pola Candelaria, os gatos cando miañaban ou cando procreaban polo xaneiro, o can cando ladraba porque chegaba algún extraño, as ovellas cando beaban polos seus añiños e o carneiro cando andaba en celo, o burro cando rebuznaba ou tomaba a cebada. De vez en cando oíase unha vaca ou varias á vez. Os ranchos no cortello poñíanse furiosos cando tiñan fame. Os grilos cantaban que daba gusto nos día de sol. Oías unha ra en calquera cano de calquera prado.

Mercedes Cachaza Platas / Guitiriz

Iamos ao monte. Había pastores na aldea que levaban as súas ovellas alí. Normalmente era xente nova e aos cativos encantábanos ir onda eles. Levaban os cans, levantábase algo de caza..., era un espectáculo, unha delicia.

Manuel Romay López / Ombreiro / Lugo

Los vecinos del barrio de Valiñadares, pertenecientes a la antigua Rilleira de Trigás, disponían de escasa superficie de monte para apacentar sus numerosos rebaños de ovejas y cabras, motivo por el cual ascendían con ellos hasta la cumbre del monte de A Farrapa, causando algunos trastornos e importantes daños materiales en sus cosechas a un hombre llamado O Farrapeiro. Los daños materiales y contratiempos iban en aumento y tenían difícil solución. O Farrapeiro decide tomar medidas drásticas y oculta su cuerpo en numerosas ocasiones con plantas de hiedra, para no ser visto por los animales. Cuando una oveja o cabra, se acercaba a mordisquear en las verdes hiedras que ocultaban el cuerpo de O Farrapeiro, éste la sujetaba con gran fuerza y la apartaba del rebaño; más tarde el animal era sacrificado y utilizado para su alimento. Podemos decir que cobraba los daños causados por el ganado, en especie.

Andrés García Doural / Mondoñedo

As cabras xa levan o nome de cabras. As ovellas todas polos camiños coa cabeza metida entre as patas das outras. Pero as cabras, todas saltando polas paredes. Eu collía as cabras e cunhas pedras machacáballes as orellas mentres as ameazaba con pecados. Logo collía un tiracoios e ía buscando os coíños máis adaptados. Cando vía unha cabra que saltaba por fóra, tiráballe un repetíndolle os pecados para que se acordara do que antes lle fixera, e a cabra, claro, volvía ao seu sitio. Tal cal. Lembrábao.

José Manuel Pol Herbón / Serés / Castroverde

Uno de nosotros tenía un corderito que le seguía por todas partes. El corderito era blanco y comía en la mano de su dueño migas de pan. Los demás discurrimos, o discurrieron, atar disimuladamente el animalito a la cuerda de uno de aquellos cometas y barriletes que soltábamos en los altos del cementerio desde un montículo lleno de cantos y pedruscos, debajo del cual se ve el Miño y su puente de ocho arcos. El objeto volante se remontó lejos, lejísimos, y vibraba allá arriba, La maroma se puso muy tensa, muy tirante, alguien la soltó, y el corderito, arrastrado entre las piedras, murió, malherido.

Manuel Castro Gil / Lugo

Con 15 anos para 16, viñamos a unha da noite unha pandilla do centro de Lugo de xogar ao futbolín, ao ping pong e a todo iso. Baixabamos pola rúa Montero Ríos cando sentimos uns auxilios. Fomos e había unha señora que contou que estaba a xogar cunha cabra e tanto xogou que lle caeu dentro dun pozo. Do grupo que estabamos eu era o máis novo. E di a muller: «Dou cinco pesos a quen saque o animal». Todos comezaron a dicir desculpas, que se non se vía, se había auga, se era perigoso. Entón dixen eu: «A cabra non vai morrer aí». Amarreime ben coa corda, vin que o pozo tiña uns ocos e pensei: «Vou metendo os pés neles. ¿Cantos metros ten o pozo? Uns vintetantos». Baixei cunha lanterna e vin a cabra, que tiña dúas patas e a cabeza fóra da auga e o resto afundido. Ateille unha corda e ía mandar que a subiran, pero pensei que se se rompía e caía encima tirábame á auga. Así que subín eu con moito frío, humidade e medo, e logo, tiramos pola cabra. A muller abrazouna e bicouna pero os outros dixeron: «A quen ten que bicar é a Nolete», que así me chamaban, porque foi o protagonista da fazaña.

Manuel González Pumariño / Lugo

Antoloxía da Memoria de Lugo:El Progreso: luns, mércores e sábados.TeleLugo: martes, ás 22,00 horas. Reemisión diaria. Dirección: José de Cora. Imaxe: Memé Díaz. Ilustracións: Vinicius. Fotografía: Arquivo EP.

Comentarios