VOULLES CONTAR unha historia. Había unha vez un xudeu prusiano que tivo un fillo, ao que non educou na súa fe. O rapaz creceu e botou moza, unha para toda a vida. El quería dedicarse á vida contemplativa pero o pai mandouno a estudiar Leis, xa que os pais prusianos debían parecerse a moitos dos pais de agora e pensaban que iso de dedicarse á filosofía non fai a un home de proveito. Os pais habían ser coma os pais de agora, pero os rapaces tamén eran ao mesmo xeito, e este dedicouse a sacar o título tirando polo pelexo e a aprender moitas cousas que nada tiñan que ver coa lexislación e con tocarlle a zoca aos emperadores de Prusia.
Xa fóra da universidade tivo que enfrontarse a uns eventos estrañísimos (nótese a ironía): casar coa moza anteriormente citada e conseguir vivir do seu traballo. A Europa do século XIX debía ofrecer unhas posibilidades similares á España do século XXI. Ao rapaz dábaselle ben escribir en xornais e non tiña pelos na lingua, pero vivir de escribir ben e saber moitas cousas non era sinxelo. E moito menos se un se dedicaba ou dedica á subversión. Así pois, o noso protagonista pasou de rapaz a home rebotando dun xornal a outro, dunhas compañas a outras, dunhas débedas ás seguintes. E dunha capital europea a outra, porque as persoas que din o que non convén adoito rematan tendo problemas. Aínda que non sexan homes novos e si coñecidos escritores, xornalistas ou empresarios.
O século XIX en Europa non foi retratado por ninguén mellor que por Charles Dickens, nos seus extremos de miseria, lumpen-proletariado e demais. As medidas de control da natalidade non existían e a feliz parella tivo un fillo tras outro, aínda que varios non chegarían á idade adulta. As criadas estaban aí e a carne era feble, co que o noso home preñou á súa e encamboulle o fillo a un ben disposto amigo. Ai, os amigos. Os amigos tamén estaban aí, e este era tan bo que encubría ata o indecente e sostiña economicamente ao seu compadre. El tivera máis fortuna e a súa familia máis cartos porque se dedicaban ao lucrativo negocio textil. Non era unha vida estraña, en países como Irlanda sucedían cousas como esta ata hai poucas décadas, o cal me recorda que teño que ler ‘As cinzas de Ánxela’.
E que dicía que tanto podía incomodar os gobernos, ata o punto de ser expulsado de Prusia, Francia e Bélxica e limitada ao máximo a súa liberdade de expresión? Pois algo sinxelo: que os traballadores debían tomar as rendas do seu destino para evitar ser explotados de xeito abafante polos donos de fábricas, eses tipos tan interesantes que tiñan traballando a menores de idade, que impuñan xornadas de catorce horas e non recoñecían descansos dominicais. E que para evitar a explotación, o mellor era a revolución, que lles daría aos traballadores dereitos humanos pero tamén dereitos políticos, non menos importantes, semellantes aos que conseguiran os franceses ata que os esmagou a reacción.
Ser pobre en Londres era moito máis difícil que ser pouco rico en Prusia e a vida deste home, cada día máis e máis avellentado, foise facendo máis difícil, se ben conseguiu chegar a vello, cousa que non acadaban moitos, e iso malia fumar o suficiente como para que lle saisen varios enfisemas. Tivo unha grande actividade política, pero sempre fracasou por ser el só, minoría absoluta. Dedicou horas e horas a escribir con letra minúscula e ilexíbel un sistema económico e social global, pero fracasou, como fracasara en realidade con certo manifesto escrito anos antes. Ao seu enterro foron doce persoas: cinco máis có de Mozart, todo un éxito. Non foi soterrado nunha tumba comunitaria senón nunha normal que só cincuenta anos despois foi modificada.
Este conto é o conto dun pobre coma houbo mil no século XIX. Por exemplo, Karl Grün. Un bandido, un criminal, un heroe. E a historia de Karl Marx, resumida seguindo a grande biografía de Jonathan Sperber (Galaxia Gutenberg) que quixen recomendarlles, deste xeito tan particular, para lectura nesta semana.
Editorial Galaxia Gutenberg
Páxinas 624 Prezo 29, 90 €
