''Con el teléfono, a los latosos también los tendremos en casa''

A centraliña (Ilustración: VINICIUS)
A centraliña (Ilustración: VINICIUS)

Antes, para hablar por teléfono, estaban los avisos de conferencia. Entonces tenías que estar preparado a la hora que te decían. Desde luego, no era como ahora, pero era lo único que había.

Fernando Lamela Castedo / Monforte de Lemos

En abril de 1907, grata noticia: se sacaba a subasta el servicio de teléfonos para la ciudad. Comentario de un periódico: «Hasta ahora, con meterse en casa uno se libraba de los latosos. En lo sucesivo, con el teléfono los tendremos en casa también». Pronóstico que se ha cumplido muchas veces, aunque se adivina que en él había más de prevención contra lo nuevo que contra la lata...

José Trapero Pardo / Lugo

Cuando se originaba algún incendio en la villa, especialmente si ocurría a altas horas de la noche, el primero que los avistaba lo comunicaba a la central telefónica y esta se ponía en contacto inmediato con el Casino, La Unión y todos aquellos cafés o bares que pudieran estar abiertos a aquellas horas. Concretamente, al recibirse la alarma en el Casino, el conserje, Matías Yebra, subía rápidamente al campanario de la Iglesia de Santa Marina para ‘tocar a fuego’, mientras salíamos corriendo para el lugar del siniestro.

Luis Macía Vázquez / Sarria

Los primeros coches iban tirados por caballos o mulas. También los había que funcionaban con carbón o quemando leña. Se solían utilizar para ir a las ferias. Mi padrino tenía un coche de caballos que llegaba incluso hasta Betanzos. En la casa de Pita tenían uno que iba mucho a Vilalba y a As Pontes. La verdad es que no había muchos más. El de Víctor de Pita se lo quitaron en la guerra.

Manuela Carballo Solmo / Xermade

El servicio urbano de teléfonos era inmejorable, pero el interurbano era un verdadero suplicio. Había que gritar para intentar superar los rugidos y silbidos que se oían y que la mayor parte de las veces impedían el buen logro de la comunicación. Me parece un milagro que hoy pulsando unos botones podamos ponernos en inmediata comunicación con cualquier punto de España o del extranjero y sostener una conversación con tanta claridad como si el interlocutor estuviera a nuestro lado. Pero ya no se oye la voz amiga de Carmina Rodil.

Luis Macía Vázquez / Sarria

Decían que en Ribadeo ya había una calle asfaltada desde el año ocho.

Ánxel Fole / Ribadeo

Xulio era, ademais de xeneroso, moi dado ás cousas da técnica moderna, coma bó científico, e por iso me facía os regalos que dixen. Para a súa casa trouxera tamén unha chea de trebellos coma unha máquina para facer xeados dándolle a un beo e, xa que logo, varias cámaras fotográficas e un gramófono. Meu pai gustaba asemade destes aparellos e así tiñamos tamén un gramófono na nosa casa, daqueles de enorme bucina, cunha colección de discos de arias de óperas e cancións cantadas pola Patti, Caruso ou Gayarre.

Luis Tobío / Viveiro

Dése usted cuenta que se trata de un material estratégico (uranio) y como tal está amparado por unas instrucciones que podríamos denominar como de «impermeabilidad», que me impiden dar ninguna información sobre el asunto. El Ministerio de Industria ha firmado un proyecto para iniciar los trabajos de investigación minera, lo que será de trascendentalísima importancia para el porvenir social y económico de la provincia de Lugo.

Eduardo del Río / Lugo

Tiven a sorte de que ao principio da miña vida política aquí había un presidente da Deputación que foi don Eduardo García, que comprendeu a necesidade que tiña Portomarín de novas vías e pedínlle dúas máquinas, unha cargadora e unha motoniveladora, para un mes, e tívenas seis meses. Nese tempo, de acordo coa xuventude e coas xentes das aldeas, abrimos pistas por onde puidemos. Eu dicíalle ao maquinista: ‘Ti tira para diante abrindo e máis nada. Mentres non te maten ou non che peguen, ti tira para diante’. Agora coa axuda das institucións provinciais e autonómicas conseguiuse asfaltar todo o municipio.

Eloy Rodríguez / Portomarín

No tránsito á adolescencia, coñecín a diferenza de clase. Viviamos ao pé da Avenida da Coruña, onde habitaban clases medias e pequena burguesía. A desigualdade é material, márcana posesións doutros rapaces do meu tempo cos que se estableceu un sucedáneo de amizade do que nada quedou cando, anos despois, marchamos a vivir ao barrio de Fingoi. A adquisición dalgúns deses bens materiais (teléfono, coche, televisión, etc.) vai marcando fitos na memoria dun neno. Sobre eles, o nacemento de miña irmá en 1975.

Antón L. Dobao / Lugo

La tele la veo mucho, me gusta de todo, pero no Belén Esteban.

Milagros Díaz González / Foz

Vivín mesmo a guerra de 1914. Os cambios no país foron enormes. Respecto a crise económica recordo que houbo épocas moitísimo peores, porque neste momento hai de todo, coches, avións, etc. Eu só cheguei a conducir unha motocicleta coa que ía a Vegadeo ou A Pontenova. O máis lonxe que fun foi a Madrid, onde vivía un irmán, aínda que tamén a Bilbao e ás grandes cidades de Galicia.

Evaristo Fernández García / Trabada

Sesenta ou setenta anos atrás os tempos eran moi outros. Hoxe en día todos temos tractores e toda clase de apeiros. Facíase todo a poder de brazos. Agora trabállanse as leiras sentado. Antes había que andar detrás dun arado un día e outro. Cambiou moito isto. Daquela eu non podía imaxinar tal progreso, pero o Faustino de Mosqueira, que albiscaba as cousas de lonxe, dicía: «Os ollos dos labradores non deben saber ler nin escribir porque, logo, emigran e o campo queda sen xente». Quería analfabetos para telos nun puño. Claro que os del estudiaban e, coma sucedeu con outras casas, mesmo a de Rodríguez que era das mellores do Páramo, tamén a del se acabou. As casas grandes son as primeiras que se desfán. Os fillos estudados non van vir traballar ao campo. Certo que nas cidades se vive mellor, pero as aldeas quedan arruinadas. Se cadra, os poucos que quedamos melloramos o xeito de vida. E o que se busca. Para medrar uns teñen que baixar outros. Nesta casa hai hoxe quen traballe e por iso medra.

Andrés da Mámoa / O Páramo

Cinco carteros de la provincia de Lugo aún realizan el servicio a caballo. Uno en bicicleta y otro en una lancha fueraborda.

Manuel Romay / Lugo

Xa sendo de máis idade empezamos a dedicarlle parte do tempo o mundo do motor, coches e motos que compartiamos a maioría dos amigos. Moitas saídas en moto os domingos pola Mariña naquela Derbi que aínda está polo garaxe da casa. Cando o meu amigo Moncho Chapas e eu arrancamos a facer as Asturias e chegamos a Luarca, menos mal que non o animei porque el quería chegar ata Oviedo, non sei que monumento estaba interesado en ver.

Carlos Meilán / A Pontenova

Antoloxía da Memoria de Lugo:El Progreso: luns, mércores e sábados.TeleLugo: martes, ás 22,00 horas. Reemisión diaria. Dirección: José de Cora. Imaxe: Memé Díaz. Ilustracións: Vinicius.

Comentarios