''A auga que Deus ma quite dos pés, que da boca sácoa eu''

Vendima no 1958 en Pantón (AEP)

Daquela era pouca a xente que bebía viño de marca. E aínda máis comúns e populares que os brancos e tintos da nosa ribeira, eran os de almacén, dos que había, ademais dos tintos -aos que adoitaban asignarlle como lugar de procedencia a vila berciana de Cacabelos- as variedades: castilla, ribeiro e clarete. O primeiro adoitaba ser un branco que non tiña acidez, pero tampouco outras propiedades sobresaíntes e un sabor case sempre anódino. O ribeiro era aquel branco bretemoso e efervescente que non tiña mala entrada, pero que como te deixases ir... Con todo o peor adoitaba ser o clarete, do que moitos -incluso os que o bebían-, estaban convencidos que se facía en laboratorios cun engrudo e auga e non tiña o menor parentesco coa uva.
Isidro Novo
Lugo

Antes o viño facíase cos pés, agora coa cabeza. As adegas convertíronse en laboratorios de barricas metálicas onde todo está estudado e se sabe perfectamente o que se lle debe botar para que saiba ben, pero no pasado non. Daquela todo dependía da maña do artesán e un viño da casa era bo ou malo, non se falaba dun viño afroitado ou con tintes acedos como din hoxe nas catas os expertos.
Xosé Lois Ripalda
Chantada

Los vinos que escanciaban los lucenses eran en su mayoría de Quiroga, Chantada y alguno de Amandi. También nuestro Rioja (Baamonde y Rábade) suministraba lo suyo.
José Barreiro Varela
Lugo

Vou contar unha anécdota que me lembro da augardente. Na nosa casa collíase moita uva, tiñamos dezaseis mil plantas. Daquela un ano normal, collíase moito viño. Recordo que era unha fonte de ingresos importante, entre o que meu pai conseguía coas máquinas de mallar e a permuta que había de produtos do campo naquel momento. Eu lembro que moita xente viña cun pelexo daqueles que había que era unha pel de cabra grande. Traían un saco ou dous de trigo e dicíanlle a meu avó, que lle chamaban O Mingos: «Teño a muller próxima a dar a luz. Trócame un pouco trigo por un bo viño». Meu avó ríase e sabía que a muller aínda que dera a luz, non ía probar o viño. O viño bebíao el. Pero era unha transacción que se facía en troques do trigo ou de centeo, eles levaban para a súa casa o pelexo cheo de viño.
Eloy Rodríguez López
Portomarín

Recordo que se contaba como unha fazaña a viaxe dun paisano de Montecubeiro ao San Froilán, coma se fose o mesmo Marco Polo ou o propio Gulliver. O home viña a Lugo con touciño, chourizos e unha bota de viño de tres litros. E nos fielatos, aquelas taxas municipais en forma de caseta que servían para cobrar polas mercancías, facíanlle pagar pola carga. Ao noso paisano non lle deixaban pasar porque non tiña diñeiro para pagar os tres litros de viño. Así que se bebeu de varios grolos a bota e entón preguntou: «Que, paso ou non paso agora?» Ao que lle contestaron: «Ai, home... pasa que che pase o demo! Tira pra diante e dorme a moña…».
Jenaro Castro
Lugo

De niño tuve una avería gorda por pillo. Quise beber un vaso de vino de una botella que había en la cocina y era sosa. Bebí dos tragos. La muchacha que nos atendía fue a buscar sosa al comercio y puso la botella donde tenía que estar la botella del vino. El caso es que el vasito me lo iba a beber entero, pero al segundo trago, la lengua se hinchó y paré. Empecé a gritar y en mi casa solo estaba mi madre y mis tías. Mi padre estaba en Vigo con un problema de un barco y ellas no sabían qué hacer y llamaron a un médico. Empezaron a darme leche y cosas aceitosas y se fue arreglando el tema, porque podría haberme muerto. De todas formas me quedé marcado, porque me causó una pequeña estrechez en el esófago, de tal forma que ahora me acostumbré a masticar muy bien la comida. Eso lo tengo desde pequeño y lo sé torear. No pasar nunca un trozo de carne sin masticar.
Fernando Pardo Gómez
Cervo

Despois estaban as tabernas do Cinco Vigas e o Anda. Tomando aquelas tazas que se tomaban daquela non sei como aínda temos o estómago enteiro. A verdade é que se bebían unhas tazas de aquel chamado Ribeiro, ácedo, que era unha cousa tremenda e a maioría estamos vivos. A min sempre me gustou o viño, pero sempre fun de pouco beber. E me sigue gustando, pero con limitacións. Iso non quere dicir que non me enchese, que si que me enchín, non moitas, pero algunha vez.
Paco Martín
Lugo

En Cervantes ha fallecido a los 106 años doña Leonor Fernández Valcárcel. Es una villa de alta montaña, propincuos los castañares, hayedos y robledales, por los que corren mañaneros el corzo y el jabalí y se escucha el canto del urogallo al quiebro de la amanecida. Doña Leonor, moradora de la fraga misteriosa, se alimentaba diariamente de tocino, verduras, patatas y un kilogramo de pan, sin duda de maíz, y engullía un litro de vino tinto, ya que por la comarca rueda la creencia de que el vino negro es estomacal y nutritivo, al contrario del blanco, que adelgaza y ejecuta funciones de laxante. La difunta sentía especial repugnancia por la leche y cabe sospechar que aparte su buena ración de tocino, que admite deglutirlo crudo, cocido y en chicharrón, era partidaria del régimen vegetariano. Aunque lesionada en una pierna, debido a un accidente, semejante abstinencia le permitió gozar de buena salud y estar en posesión de todas sus facultades.
Álvaro Ruibal
Cervantes

Fomos o Andrés e eu, co pai, á ribeira para traer no carreto un pouco de viño que quedara. Cargámolo carro e díxonos que trouxéramos para a adega unhas carqueixas xa rozadas que había na uceira, e que ao acabar saíramos polo atallo e esperáramos na Eirexe de Castelo. Fomos polas carqueixas e deunos por botar un grolo de viño. Despois outro, e outro... O noso pai, co carro, tiña que dar a volta por Ider e supoñía que nós xa estabamos en Eirexe. Chegou alí, estrañado que non estivesemos xa esperando; cansouse de esperar e, crendo que nos pasara algo, ceibou a xugada do carro e botouse a andar cara á ribeira polo atallo que nós debíamos tomar. Chegou á adega e encontrounos aos dous sentados no canteiro da cuba cunha cunca de viño no medio. Meu pai tiña un gran sentido do humor, pero daquela puxo a proba esta virtude.
Jesús González Rodríguez (Abeledo)
Taboada

Eramos ata crueis cos que menos podían; así, eramos moi dados a meternos cos Camboreros, os máis pobriños da Aldea de Abaixo: «Camborero cochino, barbas de gato, échame un remiendito a este zapato. No lo quiero de cabra, ni de carnero, que lo quiero del culo de Camborero». Ao Xesús de Camborero gustáballe abondo o viño, pero cando viña pola miña casa, a miña nai taxáballo para que non cargase dianteiro: «Xesús, acabouse o vino. Quere auga...?» «Ai, dona Lola: a auga que Deus ma quite dos pés, que da boca a sácoa eu».
Luis Cordeiro
Palas de Rei

O meu bisabó foi administrador dos Condes de Torrepenela. A miña nai aínda contaba como o meu avó ía, no século pasado, con corenta ou cincuenta carros dende Quiroga á Coruña coas rendas da Condesa. Alí levaba o viño, o pan, a leña e todo tipo de fornecementos para pasar o ano. Incluso o acompañaban algúns homes armados.
Manuel María
Quiroga

Antoloxía da Memoria de Lugo:El Progreso: luns, mércores e sábados.TeleLugo: martes, ás 22.-00 horas. Reemisión diaria. Dirección: José de Cora. Imaxe: Memé Díaz. Ilustracións: Vinicius. Fotografía: Arquivo EP.