A IGREXA CATÓLICA celebra hoxe [10 de maio] a festividade de san Juan de Ávila. Seino porque o vin na correspondente folla do calendario cando fun anotar nela un aviso e fixeime no nome porque me trouxo á memoria unha daquelas antigas estampas relixiosas que se gardaban nos libros de misa e que os nenos do meu barrio lles pediamos aos seminaristas que nas tardes de paseo baixaban en dúas longas reas, unha por cada lado da estrada, cara ás carballeiras de preto do río. Non creo que esta da que falo fose das que algún deles me dera senón que debeu chegar ás miñas mans cando eu xa era un rapazolo con certa capacidade para me preguntar cousas e que por iso decidira gardala —e, se cadra, aínda a gardo, pero sen saber onde—, intrigado por algo que se podía ler no seu reverso.
A estampa, impresa en branco e negro, representaba a figura dun home algo barbado e de ollos vivos que pousaba a man dereita riba das páxinas dun libro aberto colocado no taboleiro dunha mesa e cun fondo de andeis ateigados tamén de libros o que lle daba á escena un aquel de mística erudición e sabedoría antiga. Por baixo, con letra gótica, viña escrito o nome do que daquelas aínda era beato e ao revirar a estampa podíase ler en negriñas e a xeito de encabezamento: ‘Soneto a Cristo crucificado escrito por el Beato Juan de Ávila’, a seguir, e nun tipo de letra máis ben cativo, os catorce versos do poema que todos os rapaces daquel tempo sabiamos de memoria: "No me mueve, mi Dios, para quererte/ el cielo que me tienes prometido...", despois, e xa por baixo de todo, na parte dereita e entre paréntese: (Anónimo).
Xusto ao rematar a lectura volvías a vista ao empezo para te convencer de que entenderas ben da primeira vez e, despois de comprobada a razón das túas sospeitas, intentabas superar a confusión na que te achabas facendo o posible por non te botar fóra do rego da ortodoxia obrigada. Unha publicación, aínda que fose tan sinxela coma unha simple estampa, que viña co cuño, máis ou menos explícito, da Igrexa non podía contar mentira, entrar en contradiccións e nin tan sequera cometer un erro semellante.
Se cadra, pensabas, o frade de Almodóvar del Campo na súa beatífica modestia prefería negar a autoría daquel fermoso soneto pero os redactores da estampa non estaban dispostos a lle sacar o mérito que lle correspondía e así comezaban dando noticia do nome e despois, respectando os desexos do beato, remataban poñendo aquilo de ‘Anónimo’, que era o que un atopaba case sempre nos libros de texto.
É certo que hai estudiosos que atribúen ese poema a Juan de Ávila, mais certo é tamén que hai moitos máis que llelo adxudican a outros escritores —mesmo hai quen falou de Santa Teresa— e que, ao parecer, ninguén está en condicións de poder demostrar dun modo fidedigno a verdade da súa teoría de maneira que, penso eu, mellor será deixar a cousa no haber do señor ‘Anónimo’ como así se fai tamén con outras importantes obras de arte e deixar o xogo este das duplicidades inconcretas para uso exclusivo de algunhas autoridades relixiosas e determinados políticos pouco dignos.
E eu igual calquera día me poño a buscar entre vellos papeis aquela curiosa estampiña...
