FÁLAME UNHA produtora, unha intermediaria entre min e varias canles de televisión estranxeiras —coas españolas falo eu directamente e nunca me pediron algo así— que ás veces lle/me encargan traballos:
—Me piden destrucción, quieren que hagas la conexión desde algún edificio bombardeado, coches quemados de fondo, la guerra, Ucrania, ya sabes...
—Sé, pero no lo veo para hablar de un barco de cereales, lo siento. Si les vale fondo de mar, ok; si no, no hay historia.
Poderían semellar frases tiradas do guion dunha película, mais non, son o día a día desta profesión. Cantas veces non entras nun informativo ou programa por non teres a imaxe do edificio bombardeado e fumeante detrás. Imaxinade a presión que iso supón para reporteiras e reporteiros máis ou menos novos que non teñen a posibilidade de dicir non. Iso lévaas/os a forzaren situacións, a arriscaren moitas veces a vida innecesariamente para poderen vender algo, a mentir en ocasións para facelo. Ao que leva iso é á desaparición do xornalismo. Entendo perfectamente o valor da imaxe, do que aporta o escenario no que estás, mesmo como vistes, etc. ao que contas. Pero de aí a querer dar a imaxe de que toda Ucraína é unha paisaxe apocalíptica, vai moito. Cando entre xornalista e lectores/audiencia, hai tanto intermediario que depende do volume de traballo; que son alleos ao traballo xornalístico, mal vai a profesión. E cada vez pasa máis decotío. Ao final a precariedade e as externalizacións de determinados traballos nesta profesión van acabar con ela. Tiña que soltalo. O anterior sérveme de introdución, hoxe non vai haber mísiles, nin bandos nin militares nestas liñas. Ucraína é moito máis ca todo iso, malia que os medios nos empeñemos ás veces en vendelo así. Estamos aquí porque este é un país en guerra, está claro, pero esta guerra ten moitísimas máis historias que as puramente bélicas. Levo cinco días en Odesa. Viñemos para ver como zarpaba ese primeiro barco cargado de cereal, de millo neste caso.
Unha saída, unha operación a de sacar os millóns de toneladas de gran de Ucraína, que nos afecta a todos. No prezo que pagamos polo aceite de xirasol, por exemplo. No alivio para os países africanos que tanto dependen del, e que significará a relaxación dos fluxos migratorios cara Europa desas persoas que foxen da fame. Significará menos mortes, esa que moitas veces atopan no camiño. Todo iso por mor da saída dun barco cargado de millo do porto de Odesa. Esta é unha cidade que vive dos seus portos e do turismo, e que por un lado albisca certo futuro, por outro a ameaza dun exército, o ruso, que parece que se está a desprazar dende o Donbás cara esta fronte sur. Zelenski avisa de que van intentar avanzar posición cara acó agora que parece que Ucraína dá por perdido Donestk, por moito que o Goberno negue a claudicación, alí xa comezou a evacuación obrigatoria dos civís que aínda quedan na zona controlada por este país, algo máis de 200.000 persoas.
Dicía turismo e se cadra, e volvendo ás primeiras liñas deste texto, alguén ha pensar que como vai haber turismo se o país está en guerra? Haino. Até 2014 Crimea era o lugar preferido de vacacións dos e das ucraínas. Despois da anexión rusa comezou un desenvolvemento urbanístico ligado ao turismo cara o oeste, é dicir Jersón e Odesa. Jersón, xa sabemos, non é o mellor lugar neste momento para descansar, así que Odesa, que ten a infraestrutura, e dá certa seguridade, é o destino dos locais que poden e queren ter uns días de sol e piscina, de praia, non. Hai moitas e moi bonitas pero están minadas e xa que logo pechadas. Pero as ganas de sol non as quita ninguén, así que hai xente tomándoo por todos os recunchos do paseo marítimo, e xa que non se poden bañar, baldes de auga de mar —ben limpa por certo, non hai barcos dende febreiro— e a refrescarse. Malia todo, unha noite no hotel Nemo, ao carón do mar, non baixa estes días dos 200 euros, e cando pasamos por alí vemos a terraza da piscina chea de xente. Dime Dimitri, un dj que antes facía a tempada de verán en Crimea e que agora se busca a vida por Odesa, que aínda así é un chollo; que antes da guerra, no verán, eses prezos podían multiplicarse até por catro.
No noso hotel, máis modesto, non hai turistas. "É que somos un hotel de negocios, agora sodes case todo xornalistas", dime a recepcionista, "pero claro que hai turistas na cidade". As terrazas están cheas de xente. Os clubes adaptan os horarios á situación. O famoso clube Ibiza xa non fai festas nocturnas, o toque de recollida segue vixente, ás 23 horas nin unha alma na rúa, agora o seu horario é de 8 a 20.00. A parte máis interesante da cidade está pechada por ser zona de seguridade, e malia iso esta mañá nun paseo polo centro mesmo vin un deses minitrens que che fan unha visita á cidade cunha parella de señores maiores.
Non falaban inglés, ou non lles apetecía falar cun estraño. Coido que xa comentei por aquí o perigoso que é sacar o móbil nesta cidade para tirar unha foto; os xornalistas, dá igual o país, non somos benvidos. Para moita desta xente ningún país é amigo dabondo. Mañá, se non pasa nada esta noite, deixamos Odesa. Por certo, ao final, valeulles a historia do barco sen fondo de guerra.
