La rastreadora de los mil y un venenos

Solo ella supo que un oso había muerto por comer setas alucinógenas. Lo determinó tras analizar muestras en el laboratorio de Amslab, donde dirige el departamento Bio
2019121518130150077
photo_camera Soraya Lolo Aira, en el laboratoria de Amslab, en O Ceao. XESÚS PONTE

ES SOLO UNA parte de su trabajo en Amslab, al frente del departamento Bio, pero ocupa una parte importante de su labor diaria. Soraya Lolo Aira dedica varias de sus horas de su jornada laboral a determinar si un animal falleció intoxicado y cuál fue la causa de ese envenenamiento.

La especialidad de veterinaria forense no existe como tal. Sin embargo, ella, veterinaria de formación y analista de laboratorio, tiene las armas necesarias para estudiar necropsias y desvelar lo que los animales no pudieron contar.

La técnica que permite identificar los tóxicos de la muestra se obtiene a través de cromatografía de alta presión acoplada a espectometría de masas.

"Houbo intoxicacións de lobos con metaldehído, o veleno que se utiliza nas hortas para matar caracois"

"Aquí recibimos dous grupos de mostras: as de animais domésticos -sobre todo, cando os donos sospeitan que foron envelenados de forma intencional por disputas veciñais- e as de animais salvaxes, suxeitos a un programa de recuperación, con soltas, e sobre os que é necesario coñecer as causas da morte para o seu estudio", explica Soraya.

En las analíticas que realizó estos últimos cuatro años, desde que entró a trabajar en Amslab, esta veterinaria se encontró con casos de lobos fallecidos por venenos domésticos. "Houbo intoxicacións de lobos con estricnina -un veleno moi fuerte que só se pode adquirir no mercado negro- e con metaldehído -o veleno que se pon nos xardíns e nas hortas para matar caracois e que, de paso, se leva por diante tanto a fauna salvaxe como doméstica se o inxiren", afirma Soraya Lolo.

"Un quebrantaósos morreu tras inxerir carroña dun animal que comeu dunha planta sulfatada con pesticida"

Otras muertes son debidas a la ingestión de raticidas, tanto de forma intencional para deshacerse de la mascota de algún vecino, como de forma casual, en el campo, cuando se emplean para acabar con plagas de ratas en fincas.

Sin embargo, los casos más llamativos que le tocó analizar a Soraya Lolo fue la muerte de un quebrantahuesos de los Pirineos y la de un oso pardo. "Chegáronnos unhas mostras de Aragón, dos Pirineos. Eran do cadaver dun quebrantaósos, unha ave carroñeira. Trala análise, determinouse que ese paxaro foi intoxicado con carbamato, un insecticida. Choca un pouco porque se pode pensar como é que unha ave pode comer un insecticida. Pero hai que decatarse de que estas aves son carroñeiras, non cazadoras, e comen outros animais que puideron, á súa vez, comer unha planta á que se lle botou este pesticida-insecticida e o veleno chegou a ela a través da cadea alimentaria. Máis curioso aínda foi o caso dun oso pardo, procedente de Asturias, que apareceu morto e se determinou que foi polo consumo de setas alucinóxenas", afirma Soraya.

Seis de cada diez necropsias que hace esta veterinaria son de animales salvajes. El resto proceden de mascotas. "Nestes casos, predominan os envelenamentos por veleno para os ratos e os caracois. As análises son solicitadas polos donos, ante unha sospeita de intoxicación intencionada, e custan entre 100 e 200 euros", cuenta.

Soraya no solo se limita a hacer necropsias. También recibe cebos de veneno. "Nunha ocasión, trouxéronme unha salchicha rechea de paracetamol, o que resulta mortal para os cans. Tamén me viñeron cunha lingua de vaca cravada nun trozo de madeira, que tiña un tóxico chamado Aldicarb, que é carbamato. Este cebo atopouse no monte", indica.

Este tipo de análisis son toxicológicos, pero Soraya también utiliza técnicas de biología molecular para saber lo que hay detrás de alimentos y tejidos. "Desta maneira pódese saber se unha lata de conservas contén o que di a súa etiqueta ou tamén se o recheo dun edredón nórdico leva plumón ou un sucedáneo", cuenta.

Soraya asegura que nunca se va a aburrir con el trabajo que tiene, tanto si analiza ropa como si hace necropsias. "Encántame porque forma parte dunha investigación dun caso e resulta apaixoante", señala, sin apear la sonrisa.

Comentarios