"A min nunca me pasou de moda ningunha roupa"

En marzo de 1766, sucede en Madrid o Motín de Esquilache, ou das capas

MADAME MORANDEIRA recibía a las clientas en un enorme salón amueblado con sillones panzudos tapizados en seda con flores y espejos con marco de madera basculantes desde donde se podían ver bien las clientas de cuerpo entero mientras madame revoloteaba a su alrededor y daba órdenes a la ayudanta, que con la boca llena de alfileres se arrodillaba para subir el dobladillo de la falda. Sentado en un rincón devoraba todo con la vista mientras con la boca me atracaba con los toffes que me habían regalado. Cada pieza encargada precisaba de muchas visitas y muchas pruebas hasta que la madame se sentía satisfecha. Cuando llegaba el encargo a casa, metido en una enorme caja oblonga de madera, salían las prendas envueltas en papel de seda y me maravillaba ver lo elegante y hermosa que estaba nuestra madre.

Carlos Varela Prieto / Lugo

Pasaba todo el día en el interior de un cubículo de madera pintado de verde situado en medio del portalón de Acción Católica, un portalón frío y húmedo en la calle de la Cruz, con el suelo de grandes lajas de granito siempre húmedas, incluso en pleno verano. A mí me dejaba quedarme mirándola mientras trabajaba y me encantaba ver cómo colocaba la media rota sobre un cilindro hueco y con ayuda de una especie de aguja eléctrica reparaba los destrozos y cogía los puntos a las medias.

Carlos Varela Prieto / Lugo

Les hablo del año 50 ó 51. Yo salía pimpante a la calle con mis sombreros, pero a mi marido no le gustaba que me los pusiera porque le parecía que llamaba la atención. Así estuvimos con un tira y afloja por los dichosos sombreros, hasta que dí con la solución: me pondría el sombrero en el portal, y me lo volvería a sacar al llegar. No sé si el engaño me sirvió, lo que sí sé es que no me volvió hablar nunca de los sombreros.

Conchita Teijeiro Revilla / Lugo

Teníamos la escuela partida. Veníamos corriendo a comer a casa y luego por las tarde las niñas cosíamos, porque la clase de costura era para hacer ropa para la casa, nuestros vestidos y todo.

Elvira Prieto Fernández / Muras

Xa fixera algún de Primeira Comunión, pero de noiva ningún e tíñalle moito medo. Recordo que o corpiño tiña moitos cortes e iso non me asustaba, senón, curiosamente, a saia coa cola. Era o primeiro que facía e o día da voda moitas felicitacións me deron. Todos os nervios que pasei compensáronse daquela. Tempo despois, a irmá desa noiva tamén me pediu que lle fixera o seu vestido.

Evangelina Carral / Pino / Cospeito

Una cosa que me llamó la atención; los paisanos gallegos, tienen un calzado totalmente hecho de madera ahuecada, de una sola pieza, su nombre creo que es zocas. Este calzado, que también se utiliza en Asturias, con algunas variantes, es según dicen caliente y cómodo, aunque yo no he sido capaz de dar un solo paso con él, y comprendo que, acostumbrándose, es un calzado no solo practico, si no también indispensable, para circular por las veredas rurales, sin pavimentación alguna y con cantidad de lodo, teniendo no solo secos los pies, sino también calientes, ya que, bien preparados, caben dentro de las citadas zocas otros calzados, incluso de abrigo.

Eduardo Cabello Ebrentz / Lugo

Á procesión de San Roque en Cervo, que é o seu patrón, íase moi ben vestidos, con traxes e todo.

Carmen Méndez Goás / Cervo

Traballei no campo e andei a soldo porque tiña que vestir e comer. Meu pai morreu cando eu tiña 14 anos, como lle ía pedir á nai cartos para compracer as miñas necesidades? A min nunca me pasou de moda ningunha roupa, como din agora os novos. Que o negocio é rendible? Menos durmir todo o día, non hai cousa que non sexa rendible. Fixen moitas cousas. Sempre aproveitei o tempo. De pequeno, por exemplo, cando ía coas vacas cortaba gromos de bimias que logo cocía para que deran a casca. Despois pelábaas e facía cestas de compra con tapadeira ou empallaba garrafóns e botellas que, vernizadas, vendíanse moi ben. Hoxe a xuventude atopouno todo feito e só cavila na diversión, pero isto tense que acabar.

Xulio Varela Rodríguez / Loio / Portomarín

Parece que era moda el traje de pana en los chavales ya que en el cole, la mayoría lo llevaban, a nosotros nos debió gustar, por que nos hicieron también un traje de pana. Se llevaba rayada o lisa, de ahí que el nuestro fuese ella lisa y lo recuerdo como si lo estuviera viendo, pantalón corto y chaqueta, más bien guerrera abotonada y con cuatro bolsillos, cuello alto y cerrado, y dos bandas verticales que por delante y por detrás bajaban hasta el borde inferior, que eran muy sofisticadas, ya que pasaban por encima de los bolsillos pero estaban cortadas en estos, para que no quedaran inútiles.

Amador Montenegro / Lugo

Remexendo entre a leña, saíu unha daquelas miñas zocas de cando ía a escola. Chamábanse zocas de empeña, por teren unha polaina de coiro, a modo de bota. Facíaas meu tío Pepe. Eu tiña que ir probalas e facíame tanta ilusión como mercar hoxe zapatos novos. Pregúntome como podiamos correr e brincar con aqueles artefactos nos pés. Coas medias da 100%, molladas moitas veces e o noso pé non se queixaba nin amosaba feridas. Lémbrome das miñas primeiras zoquiñas, tan feitiñas e pequerrechas como o meu pé de nena de dous anos, pouco máis. Sempre as gardei con esmero, como gardaba todas as pertenencias da miña nenez.

Bea Vidal / Fonteo / O Pividal / Baleira

Ha reunido unas 15.000 fotografías, aunque algunas son de otros ayuntamientos. Entre las que más le llaman la atención están las de la construcción de la actual explanada portuaria, las ballenas que aparecieron en las playas de Llas y A Rapadoira, fotos de familias «con traxes que hoxe son impensables, como nas pelis do oeste», o las «lavandeiras metidas ata os xeonllos nos ríos».

Cristina L. Felipe / Xesús do Breogán / Foz

Cando os cabaleiros de postín usaban camisas almidonadas na pechera e mais nos puños, e se podían contar tres talleres de planchado na Praza do Campo. Cando os artesáns usaban tanto as capas e tamén as zamarras e case ningún levaba gravata. O ano do dez puxéranse de moda as botas, zapatós, de piso de goma encarnada. Mala data para os zapateiros, pois xa non botarían tantas medias suelas. Por aquel mesmo ano podíanse ver, nun bazar da Praza Maior, lanternas eléctricas a carón de acendedores de alcohol. Moitos mendigos, moitos limpiabotas, moitos paragüeiros, moitos zarralleiros... Ás alpargatas chamáballes alparagatas, moitos zocos... Mantóns, refaixos, corsés, chambras, zamarras de menestrais, capas de esclavina... Levitas, chisteiras, bimbas, botíns... Polo ano año dezaseis, don Máximo Blanco, empregado do Banco de España, que vivía na rúa Aguirre, usaba uns botíns grises, como os da súa Maxestade Alfonso XIII. Don César Ordax Avecilla, alto empregado de Facenda, comprara un tílburi con capota. Con cabalo, fusta e farol. Custáralle mil pesetas, catro mil reais. Nel ía a súa casa de Loentia e aos baños do balneario... Estampiñas, medalliñas, devocionarios, petos das ánimas, rosarios de prata e osos de oliva.

Ánxel Fole / Lugo

Comentarios