Carlos Valcárcel, o fotógrafo das luces e sombras dunha Galicia xa pasada

Finado aos 92 anos, o legado do lugués cóntase en miles de imaxes de gran valor etnográfico Retratou o mundo rural, mariñeiro e feirante ao longo do tempo, especialmente nos 60 e 70
Carlos Valcárcel y su cámara. VICTORIA RODRÍGUEZ
photo_camera Carlos Valcárcel. VICTORIA RODRÍGUEZ
Hai só un mes que desde a ventá do seu cuarto, Carlos Valcárcel (Lugo, 1929) se animaba a sacar fotos desde a cama, aínda que fose cunha desas máquinas dixitais pouco románticas.

Tras décadas pegado á lente da cámara, Valcárcel faleceu aos 92 anos padecendo a enfermidade que é en si o tempo. "Estaba enfermo de ser velliño", comentou a súa familia. Este luns ás 17.00 horas, haberá unha misa na súa honra en Velatorios Lucenses.

As tabernas deste país, as feiras e estradas, as viúvas e cativos que traballaban en lugar de ir á escola, desapareceron como tal hai tempo. Daquel pasado quedan as instantáneas de Valcárcel, deixando constancia de que existiu esa época en branco e negro xa rematada onde os carros eran tirados por bois, había que ir de bonito á feira e a semana da zorza anunciábase en letra grande xunto ao nome do pobo na entrada.

 

Valcárcel exerceu de banqueiro de oficio e fotógrafo pola obriga da súa conciencia. De método autodidacta, soubo desde cedo a necesidade de comprender a química que agocha o método fotográfico.

Eduardo Ochoa, do grupo fotocinematográfico Fonmiñá, considérao "un pai como tal no eido da fotografía" e todo o xeneroso que puido porque "se te collía de discípulo, non había fin".

"Foi un virtuoso da química da foto, un xenio das cuestións técnicas. El seguiu con carrete cando todos mudaron a dixital e podían sacar 100 fotos. Usaba negativos e acertaba máis en menos tomas porque comprendía a composición das imaxes", explicou Ochoa.

Valcárcel foi o fotógrafo máis premiado de Lugo a nivel nacional e internacional, pero o seu soño sempre fora ter un libro das súas imaxes. Fíxoo realidade o ano pasado con Carlos Valcárcel. Fotografía Etnográfica 1960-1980.

"Si a alguna foto le ves un error, tú que la quieres porque es tuya, imagina lo que ven los demás. Déjala unos días. Si al volver a ella sigue mal, rómpela", foi un dos consellos máis importantes que Valcárcel lle deu a Ochoa.

Valcárcel era para si mesmo o seu maior crítico, aínda que fose cun humor forte. Hai pouco, repasando vídeos de vacacións familiares, Tere Valcárcel, a súa neta, atopou ao seu avó facendo reflexións sobre a morte case coma nun teatro, como se fose o terceiro acto de Hamlet, ser ou non ser.

Valcárcel posuía unha memoria á altura da das súas cámaras. Podía dicir quen o convidara a un café 40 anos atrás nunha taberna de calquera lugar, como un recordo que sementara no momento de sacar a foto.

Na súa casa instalara un cuarto de revelado, como deses das películas con luces vermellas e produtos químicos sinónimo de caveira. Alí gastaba as horas que non botaba no banco, de safari fotográfico ou cos seus moitos fillos.

Nas fins de semana saía en coche coa compañía de Eduardo Ochoa, Valentín Roldán e Hipólito Galán. Percorrían as pistas principais e secundarias da provincia ata que se fose a luz, como se fose unha excursión dun día, e non soltaban a cámara nin para comer, porque o instante perfecto dura menos dun segundo.

Nas viaxes sempre foi copiloto porque Carlos Valcárcel resistiu ata o seu fin sen sacar o carné. O que sempre miraba, tería a mellor foto.