"Entendeu por que el era diferente"

Dous artistas galegos, Virxilio Viéitez e Xurxo Lobato, figuran no libro '50 fotografías históricas' (Signo), que recolle medio cento das imaxes máis destacadas dos últimos oitenta anos en España

Dorotea de Cará. VIRXILIO VIÉITEZ
photo_camera Dorotea de Cará. VIRXILIO VIÉITEZ

KETA VIÉITEZ, a filla de Virxilio, sabía que non podía argallar no laboratorio do seu pai en Soutelo de Montes. El enfureceríase de sabelo porque gardaba cousas que "non eran moi importantes, pero tampouco eran para tirar" e, sobre todo, "eran as súas cousas". Unha tarde de 1986 Virxilio anunciou na casa que saía para o bar "e como sabía que tardaría en volver, entrei a curiosear". Keta atopou negativos, latas de arquivo, caixas e bobinas. Nada inesperado dun fotógrafo que o humor popular clasifica como profesional da BBC —Vodas, bautizos e comuñóns—. Colocou todo onde estaba e marchou. O seu pai regresou do bar no lusco fusco, coma adoitaba.

Cinco anos máis tarde, Keta Viéitez volveu á casa tras un tempo fóra de Soutelo. Traía máis vida, máis formación e máis morriña. Acordou daquela tarde de 1986 e volveu ao laboratorio. Desta volta procurou o permiso do pai para a aventura.

No chan había uns negativos de gran formato. Un deles era dunha muller amosando unha radio dos anos 50. Keta notou un salto no peito, o mesmo que sente calquera afeccionado á arte cando descubre unha peza única. "O meu pai empezou a tomar o meu interese en serio cando viu que gastaba os meus cartos en facer contactos para dar a coñecer a súas fotografías", recorda. Daquela Virxilio sabía dúas cousas, que "era un bo fotógrafo" e que "era diferente", aínda que ignoraba o motivo da súa singularidade "porque nas vilas o éxito consiste en facer diñeiro".

Esa característica soubo atopala a súa filla na imaxe de Dorotea de Cará, unha veciña de Soutelo á que lle emigraron os cinco fillos. Un deles, que estaba en Venezuela, envioulle cartos en 1958. Ela dedicounos a comprar unha radio e encargou unha fotografía a Virxilio para dar unha fe de vida. Keta acertou coa lectura da escena, que describe como "unha muller que ten a radio en vez de ter o fillo" e que a abraza "cunha relación de cercanía, case afectiva".

Ese retrato dunha nai que trata de consolarse da ausencia cun agasallo "foi a porta que me levou a descubrir que o meu pai era un fotógrafo moi grande". Tanta importancia tivo que estivo cerca de bautizar como Dorotea a filla.

A descuberta desa fotografía e doutras de calidade e orixinalidade semellantes animouna a organizar unha exposición en Soutelo en 1997. A seguinte foi en Vigo en outubro do ano 98, que provocou un estoupido que impulsou a Virxilio Viéitez ata os principais medios de comunicación estatais. Ese éxito, que nada tiña que ver cos cartos, fíxolle comprender ao artista "por que era diferente".

BARCO. Xurxo Lobato (A Coruña, 1956) foi quen de percibir dende as 12.15 horas do 19 de novembro de 2002 que fixera "unha fotografía histórica". Lobato respirou unha carreira de longo alento en prensa.

Xa daquela durmía coma os vellos lobos de mar das redaccións: cunha orella sobre a almofada e a outra libre para escoitar un pequeno transistor Sony. Iñaki Gabilondo deu o pistoletazo de saída ao anunciar ás 8.42 horas que o Prestige, o petroleiro ferido e errante, se partira.

O fotoxornalista, criado cara a cara co Atlántico, sabía que o océano engulipa calquera obxecto sen ter en conta as súas dimensións. Colleu o equipo fotográfico de garda e voou no seu todoterreo azul mariño ata o aeroporto de Alvedro. Había unha avioneta dispoñible, pero os pilotos eran reticentes a descolar polo mal tempo e pola posibilidade elevada de chegar cando do Prestige soamente se visen uns fíos de plastilina. Lobato pediulles risco e aventura, como cando Keta entrou no laboratorio do pai sen consentemento.

Tras hora e cuarto de voo, que suporían uns cincocentos quilómetros en distancia terrestre, logrou ver a voluminosa proa do Prestige a uns minutos de esfumarse no cemiterio atlántico. "A foto non tiña ningunha dificultade técnica, demos un par de voltas na avioneta e tirei varias. Escollín esa porque se vía o nome", di.

A imaxe levou o premio Ortega e Gasset e trascendeu á categoría de símbolo do movemento Nunca Máis. "Aínda hoxe, 15 anos máis tarde, hai xente que me coñece como ‘o fotógrafo do Prestige’".

Comentarios