Soutomerille, un tesoro histórico olvidado

La profanación del cementerio ahonda en el abandono que sufre un núcleo con vestigios y monumentos de diferentes épocas, afirma Ricardo Polín, cronista oficial de Castroverde
Casa da Torre de Abaixo. SEBAS SENANDE
photo_camera Casa da Torre de Abaixo, cuya rehabilitación se abandonó. SEBAS SENANDE

"Tanto esforzo por facer unha ruta circular de seis quilómetros e dar a coñecer un lugar histórico como Soutomerille puido ser contraproducente". Manuel Muñiz, presidente de la Asociación de Amigos do Patrimonio de Castroverde, expresa así su abatimiento por el destrozo del singular cementerio de esta aldea castroverdesa, el más pequeño de Galicia. Tanto él como el cronista oficial del municipio, Ricardo Polín, entienden que la profanación de tumbas es una tragedia más que refleja el olvido que vive este histórico núcleo, que agoniza en silencio desde que quedó deshabitado hace más de medio siglo.

"Soutomerille é un auténtico tesouro arqueolóxico e histórico que está condenado ao ostracismo", afirma Ricardo Polín, quien reivindica su protección y conservación como antes lo hicieron el antiguo cronista castroverdés Rogelio Reigosa o el historiador Jaime Delgado. También Amigos do Patrimonio protagonizó iniciativas en este sentido.

Iglesia prerrománica, sin campana tras un robo. SEBAS SENANDE
Iglesia prerrománica, sin campana tras un robo. SEBAS SENANDE

"Estamos a falar dun espazo con vestixios que van da época castrexa á actualidade", manifiesta Polín. La parte superior de la aldea está coronada por Pe do Castro y el castro de A Croa, "un conxunto arqueolóxico de gran valor como expón nos seus escritos Felipe Arias", indica Polín. Una excavadora dejó a la vista distintos restos cuando construía un cortafuegos en los años 90.

Dentro de la ruta circular creada por Amigos do Patrimonio se sigue el Camino Primitivo sobre la antigua vía romana XVIII, por un sendero que se adentra en un bosque autóctono con árboles centenarios, como el Castiñeiro da Corredoira, "con máis de 300 anos e que se conserva en malas condicións", afirma Manuel Muñiz. También Polín recalca "a gran beleza paisaxística que rodea este percorrido".

BIC. En esta ruta nos encontramos el primer elemento declarado Ben de Interese Cultural (BIC), la Casa Torre de Arriba, "onde houbo cárcere", dice Muñiz, en alusión al título de jurisdicción real que tuvo Soutomerille. La caída de un castaño destruyó más el antiguo edificio, cubierto por la hiedra. Por ese mismo camino se llega al pequeño cementerio de cantería, ahora profanado, en cuyas puertas se ven restos de pintadas.

El Castaño da Corredoira en el Camino Primitivo. SEBAS SENANDE
El Castaño da Corredoira en el Camino Primitivo. SEBAS SENANDE

En las cercanías queda la Casa Torre de Abaixo, otro BIC que refleja el abandono que sufre el núcleo. La Xunta comenzó su rehabilitación en 2010, durante el mandato del bipartito, "pero as obras non seguiron e o proxecto quedou esquecido, algo que se fai extensivo ao conxunto de Soutomerille", afirma Ricardo Polín.

La misma suerte corre la capilla prerromana de Soutomerille, cuya rehabilitación fue demandada en varias ocasiones por Amigos do Patrimonio, que incluso organizó conciertos reivindicativos en el templo. Una ventana mozárabe, con cuatro aberturas culminadas en herradura da idea de la antigüedad de la construcción inicial, reformada en 1619.

La campana de la iglesia fue robada hace siete años, otra prueba del abandono del lugar. Manuel Muñiz recuerda que quien se llevó la pieza tuvo que sacarla con una camioneta. También desapareció del templo, con altar de piedra y una espectacular acústica, una pila bautismal. En esa zona existieron antaño enterramientos en sepulcros de piedra, "que se utilizaron para facer pías", manifiesta el cronista oficial.

El cementerio profanado. SEBAS SENANDE
El cementerio profanado. SEBAS SENANDE

La propiedad del templo es objeto de un litigio entre el monfortino Antón Valcárcel y el Obispado de Lugo, lo que complica todavía más su restauración mientras no se resuelva el proceso judicial.

Comentarios