A sauna do castro de Castañoso, en detalle

En Castañoso sabían que algo había. Os cregos Enrique López e José Argul tamén, por iso en 1986 se aventuraron a dicir, con acerto, que o que a maleza tapaba naquel lugar recóndito do monte fonsagradino era unha sauna castrexa. Case 40 anos despois, a aposta de López e Argul protagoniza en exclusiva unha sala de exposicións do Museo Comarcal da Fonsagrada, ademais de ser toda unha realidade que viu a luz en 2015.

Varias maquetas representan o exterior da sauna -única pola súa conservación e a súa magnitude en Galicia e Asturias- e o seu interior, o cal se distribúe en varias salas de moi pouca altura: o forno, a sala quente e a antesala, divididas estas dúas últimas pola pedra formosa, cuxa recreación tamén se pode observar nas instalacións do museo. No castro de Castañoso apareceu en cachos, pero completa, aínda que o difícil acceso fixo imposible sacala do seu lugar.

En 1986, Enrique López e José Argul xa aventuraban a existencia dunha sauna castrexa, cando aínda se debatía a súa existencia

Non é a única peculiaridade desta construción, que se une ás outras saunas achadas en cinco castros do Val de Navia -Coaña, Pendia, Grandas, Pelou e Taramundi-. "Unha das cousas máis destacadas desta sauna é que conserva a falsa bóveda. Non hai ningunha que coñezamos que a conserve", explica Manuel Miranda, membro da directiva do museo fonsagradino, integrante de Mariña Patrimonio e un dos impulsores da recuperación deste vestixio. "Patrimonio non quería ver no seu momento que efectivamente se trataba dunha sauna, así que nos esforzamos en difundir a súa existencia e, finalmente, tiveron que intervir", narra.

Ángel Villa dirixiu varias campañas en cinco castros do val de Navia próximos á zona de Castañoso, onde tamén se atoparon saunas

A aquela primeira intervención financiada pola Xunta en 2015, ideada para consolidar a falsa bóveda, seguiuna outra sufragada pola Deputación dous anos despois na que se avanzou no descubrimento da construción. Aínda así, "sería recomendable unha terceira campaña", engade Miranda, que confirme a existencia dunha pía e unha canalización de auga. Esta podería ir dar a unha seimeira, pero é unha pregunta que aínda non ten resposta.

Miranda engade como outra das particularidades deste espazo a "localización do castro", situado nunha pendente, e que no seu interior "non se atopou case ningún tipo de material, excepto unha roda de muíño", concretamente "a parte de abaixo".

No interior da sauna só se atopou a base dunha roda de muíño que puido usarse para moer plantas ou sementes de alucinóxenos en rituais

"Existe a idea de que se facían rituais con alucinóxenos e que se moía algunha planta ou semente", engade Miranda sobre as teorías de historiadores e antropólogos acerca dos usos da sauna, instalacións que existen noutros continentes nos que si se constatou o emprego de alucinóxenos.

Esta sala dáse por inaugurada oficialmente este sábado cun acto no salón de plenos do consistorio. Ese é o escenario dunha mesa redonda co experto Luis Francisco López, Ángel Villa, que dirixiu varias escavacións no Val de Navia, e Felipe Arias, que cuxa intervención versa sobre arqueoloxía e o patrimonio na montaña.