Senta na súa cadeira de sempre, a carón da porta e fronte á económica de leña, e Laura Fernández, a da Casa do Blanco, empeza a contar. Ten historias para encher as páxinas que dan de si os seus cen anos de vida e todas, traídas ao presente por unha memoria privilexiada, renacen nas palabras da propia Laura, quen viaxa polos recordos con extraordinaria facilidade. Vai á cociña da casa na que naceu, na de Fernando de Llencias, e á infancia compartida cos seus outros catro irmáns; pasa pola apertura da súa cantina, que acabou sendo unha institución xunto á outra da aldea, a de Villaverde; e achégase ata a súa recente estadía en Lugo que durou cinco anos e que, a pesar de recoñecer que lle gusta a cidade, lle demostrou que "coma na casa dun, en ningún lado".
Refírese á Casa do Blanco de San Martín de Suarna, na Fonsagrada, a mesma que converteu no seu fogar ao casar con Leonardo Álvarez aos 26 anos e que transformou en acubillo para necesitados. Necesitados de cartos pero, sobre todo, de amparo.
Á porta da súa cantina, sempre aberta, chegaban "seis ou sete pobres cada mes que viñan pedindo unha esmoliña. Viñan descalzos e aquí sempre se lles deu de comer e cama tamén. Quedaban aquí e na casa de Cereixido", conta, "porque nesta casa de comer sempre houbo". Tamén había afecto, por iso a Laura no se lle fai difícil lembrar os nomes dos que algún día requiriron a súa caridade e que quedaban uns días pola zona "porque aquí sabían que se lles trataba ben. Ata participaban nas polavilas". Fala así dun "asturiano que chegaba e berraba: Mocina, ¿tiene leche?, e dábaselle, claro", ou dunha muller á que tantas veces lle ten prestado roupa. "Para ela, Laura era coma súa nai", di Manuel, o fillo da agora centenaria, quen non só levaba ás costas o labor de atender o negocio, senón que tamén sementaba de todo, criaba gando e "subía á Fonsagrada con 58 ducias de ovos na cabeza, sen parar, e unha bolsa na man", indica orgulloso, "e iso que son seis quilómetros de costas".
Unha casa de esquerdas
"Esta é unha casa de esquerdas, sempre estivo no punto de mira", conta Manuel sobre a vivenda que viu nacer a David Álvarez Carballido, histórico comunista e irmán do seu pai que pasou anos fuxido, na cadea e coa ameaza de fusilamento sobre a súa figura.
O idealismo político de esquerdas entrou na Casa do Blanco a través do sogro de Laura, ferreiro, tratante de gando afeccionado e secretario do Sindicato Galego na clandestinidade. E é que a ideoloxía do vello Manuel Álvarez correu tamén polo sangue de case todos os seus descendentes, incluído o marido de Laura, "moito máis cerebral que o seu irmán David". Con todo, Leonardo daba clase pola noite aos rapaces da volta, liderou a cooperativa La Buronesa, foi alcalde de barrio durante tres décadas e experimentou no papel de médico e veterinario. "Estaba sempre lendo, tiña interese por todo. Era un adiantado", defíneo Laura, e engade o seu fillo: "Aquí menos revistas eclesiásticas, había libros de todo tipo".
Tamén foi corresponsal de El Progreso na Fonsagrada ata o seu falecemento, hai 25 anos. "Escribía detrás da cociña, nunha Olivetti pequena, e mandaba os sobres por quen fose ata Lugo. Dicíalles que chegaba con que os metesen por debaixo da porta".
Atraídos pola aura de protección que ofrecía a Casa do Blanco en xeral e Laura en particular, alí tamén se presentaban algúns escapados: "Un día chegaron seis rapaces, isto era na ditadura; démoslles un pouco chourizo e un cacho de pan e marcharon para un castañal. Se nos pillan... Caiamos todos", explica unha muller que fala tamén de veciños que delataban pese ao compadreo que se respiraba por aquel entón en San Martín de Suarna.
LECTORA E REFRANEIRA. Laura confésase pouco crente -"un primo meu que era cura xa me preguntaba se lle tiña alerxia á misa e eu dicíalle que quen me dese ir en vez de andar coas vacas", conta entre risas-, sabedora de innumerables refráns que collía ao voo nas polavilas, afeccionada ao punto, ao gancho e a coser e lectora empedernida do xornal. "Primeiro bótolle un ollo aos encabezados, a todos, e se hai algún que me interese xa leo a noticia enteira", explica, ao tempo que recoñece que "cando non vén o xornal parece que non che pasa o día". E que hai das palabras que non coñece? "Pois chamo ao fillo para que me diga o que significan".
Quen mellor a coñece sabe que canta moi ben, pero que "nunca a oirás cantar"; que lle gusta sentar nun banco baixo o gran hórreo que preside a casa e agardar a que pase algún veciño co que parolar; que, como socialista confesa, non faltará ás vindeiras eleccións, e que non deixa de laborar aínda con cen anos "e medio" enriba.
"A min non me gusta andar de balde, quero sacar traballo de diante", di unha muller que se converteu en institución en San Martín de Suarna e a súa casa, no acubillo de moitos: dos que van en busca dunha boa ración de contos e risas, pero tamén dos que precisan dunha viaxe pola memoria viva da Fonsagrada.
