Aos reis tamén lles doen as moas. A Isabel II esa dor sobreveulle na nosa provincia, cando regresaba da Coruña a Madrid pola Nacional VI da que viñera inaugurar un tramo en 1858. As Nogais era unha das tres paradas de postas en Lugo, e alí, no hoxe coñecido como mesón Chavello, a raíña clamou por remedio. E o remedio chegou. Os veciños foron buscalo a Viladicente. Chamábase Luis Becerra Chao, e aprendera o oficio de dentista na súa época de miliciano voluntario contra os carlistas. O pulso non debeu de tremerlle moito ante a boca aberta da raíña. Esta quedou tan contenta que o agasallou coa Cruz de Caballero de la Orden de Isabel la Católica. As más linguas din que non só pola súa pericia na dentadura.
Exactamente 150 anos antes, un científico e matemátixo saxón -Tschirnhaus- descubría, á fin, o segredo da porcelana, esa delicadeza que durante séculos Europa envexara ao Oriente. Cando a sobriña do bispo de Lugo Manuel Santa María Salazar foi casar a un pazo de Pedrafita en 1747, este agasallouna en dote co mellor obsequio posible, un servizo de café da primeira marca en comercializar a porcelana europea, Meissen -na fotografía, unha das pezas que se conservan-. Como o pazo tamén era liberal, enterados da viaxe da raíña a Lugo, envolveron o xogo en liño branco, e mandárono cabalaría monte abaixo, para que aquel café recén chegado de América lle soubese mellor.
E así foi. Case cen anos antes de que Charles Pincus inventase os dentes de porcelana para os brancos sorrisos de Hollywood, os dentes e a porcelana cruzáronse nese lugar de paso que foi A Montaña para Isabel II. E, no medio de tanta viaxe, de Saxonia a Lugo, de Lugo a Pedrafita, de Madrid ás Nogais, hai cousas que permanecen.
Ramón Fernández: "Luis Becerra non só chegou a ouvidos da raíña pola súa maña coas moas, senón tamén por facer elixir e ungüentos"
VILADICENTE. Constante Bendoiro fai co seu nome honra da memoria que garda desta historia, non só como veciño de Viladicente, senón como afillado "do home que tocou a campá aquel día". Pois Luis Becerra Chao non só mandou facer o seu propio cadaleito -como conta Adolfo Abel Vilela no perfil que lle dedicou- senón que deixou escrito que cando morrese as campás da igrexa terían que repicar o día todo. Quería facer ecoar a súa morte polo Camiño Real dende esta aldea que hoxe non figura en Google Maps.
Ao lado de Constante, Ramón Fernández, o tataraneto de Luis Becerra, ensina dous documentos "do día en que abriu os ollos, e do día en que os pechou", un xeito ben máis fermoso de chamar ás partidas de nacemento e defunción. Entre 1815 e 1900 son moitos os misterios que rodean a vida de Luis Becerra Chao, case tantos coma os misterios da porcelana.
OURO BRANCO. Seguro que Becerra se levaría ben con Böttger, a quen o rei saxón Augusto I tamén lle dera a oportunidade de converter, non chumbo en ouro, senón arxila no ouro branco que se consideraba a porcelana. A dificultade de lograr este material relacionouse, daquela, co misterio, e Tschirnhaus e Böttger eran algo alquimistas.
Constante Bendoiro: "Cando morreu, o dentista estableceu por escrito que as campás de Viladicente tiñan que repicar o día enteiro"
Luis Becerra tamén facía maxias das súas. O que o levou a ouvidos de Isabel II foi a súa habelencia coas moas, pero tamén a fama dos seus ungüentos para os furúnculos e, máis elegante, a fabricación dun elixir "que ulía moi ben" -conta Fernández- e vendía polas feiras de Galicia e León.
"Non estou, pero logo veño", disque respondeu ao séquito de Isabel II cando foron buscalo, contan Fernández e Bendoiro coa riqueza da súa memoria oral, coma se eles mesmos coñeceran ao Becerra. Nese intre, preparou o seu ungüento, que tamén debía de anestesiar un pouco, din, porque "a operación foi delicadísima", confirman.
A dor real de moas foi para el outra especie de alquimia que, décimo fillo de labradores, abriulle as portas de Madrid como dentista durante varios anos e permitiulle facer, á volta, máis grande a casa que hoxe Fernández e Bendoiro sinalan. Tampouco é ouro todo o que reloce. Na traseira da mesma, unha porta permitíalle entrar polas noites sen espertar a muller.
Da vida de Madrid non hai moito escrito, pero hai quen pensa que entre el e a raíña houbo máis ca ungüentos. Non se sabe. Nin tampouco cal foi a flor que rozou os beizos de Isabel II, das todas distintas que compoñen o xogo de café -tulipáns, rosas, caléndulas, dentes de león...- nin que tal lle sentou a bebida tras a operación.